Tổng hợp 10 Chuyên đề Bồi dưỡng Học sinh giỏi Ngữ văn 7

 Tài liệu bồi dưỡng ngữ văn 7
 PHẦN I: CÁC CHUYÊN ĐỀ ÔN TẬP
 CHUYÊN ĐỀ 1: VĂN BẢN NHẬT DỤNG
 Ôn tập: Cổng trường mở ra
 Ôn tập: Mẹ tôi
 Ôn tập: Cuộc chia tay của những con búp bê
 Ôn tập: Ca Huế trên sông Hương
 CHUYÊN ĐỀ 2: CA DAO- DÂN CA
 Ôn tập: Những câu hát về tình cảm gia đình
 Ôn tập: Những câu hát về tình yêu quê hương đất nước
 Ôn tập: Những câu hát than thân
 Ôn tập: Những câu hát châm biếm
 CHUYÊN ĐỀ 3: THƠ TRUNG ĐẠI
 Ôn tập: Giới thiệu vè văn học Trung đại và thể thơ Đường luật
 Ôn tập: Nam quốc sơn hà
 Ôn tập: Tụng giá hoàn kinh sư
 Ôn tập: Thiên Trường vãn vọng
 Ôn tập: Côn Sơn ca
 Ôn tập: Chinh phụ ngâm khúc
 Ôn tập: Bánh trôi nước
 Ôn tập: Qua Đèo Ngang
 Ôn tập: Bạn đến chơi nhà
 CHUYÊN ĐỀ 4: THƠ ĐƯỜNG
 Ôn tập: Vọng lư sơn bộc bố
 Ôn tập: Tĩnh dạ tứ
 1 Tài liệu bồi dưỡng ngữ văn 7
 PHẦN I: CÁC CHUYÊN ĐỀ ÔN TẬP
 CHUYÊN ĐỀ 1: VĂN BẢN NHẬT DỤNG
 BÀI 1: CỔNG TRƯỜNG MỞ RA (Lí Lan)
A. Lý thuyết.
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
- Lý Lan sinh ra tại Thủ Dầu Một, Bình Dương. Quê mẹ ở Lái Thiêu, quê cha ở 
huyện Triều Dương, thành phố Sán Đầu, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc. Tám 
năm đầu đời Lý Lan sống ở quê mẹ, sau khi mẹ mất thì gia đình về Chợ 
Lớn định cư. Lý Lan học khoảng một năm ở trường làng, nửa năm ở trường 
Trung Chánh, và Tiểu học Chợ Quán, Trung học Gia Long, Đại học Sư phạm 
Thành phố Hồ Chí Minh, và cao học Anh văn ở Đại học Wake Forest (Mỹ). 
- Từ năm 1980 Lý Lan bắt đầu dạy ở trường Trung học Cần Giuộc – Long An), 
năm 1984 chuyển về trường Trung học Hùng Vương, thành phố Hồ Chí Minh. 
Năm1991, chuyển qua trường Trung học Lê Hồng Phong, năm 1995 sang dạy 
ở Đại học Văn Lang, đến năm 1997 thì nghỉ dạy. Lý Lan lập gia đình với Mart 
Stewart, một người Mỹ và hiện định cư ở cả hai nơi, Mỹ và Việt Nam. 
- Các tác phẩm chính: 
+ Truyện dài đầu tay của Lý Lan là “Chàng Nghệ Sĩ” in trên báo tuổi trẻ và 
được viết trong hoàn cảnh chưa đầy đủ giải thưởng (năm 1978). 
+ Tập truyện ngắn đầu tay Cỏ Hát (in chung với Trần Thùy Mai) xuất bản 
năm 1983 (Nhà xuất bản Tác Phẩm Mới, Hà Nội). 
+ Tập truyện thiếu nhi Ngôi Nhà Trong Cỏ (Nhà xuất bản Kim Đồng, Hà 
Nội, 1984) được giải thưởng văn học thiếu nhi của Hội Nhà văn Việt Nam. 
+ Tập thơ “ Là mình”- Nhà xuất bản Văn Nghệ thành phố Hồ Chí Minh, 2005) 
được giải thưởng thơ Hội Nhà Văn TP HCM. 
 - Là một phụ nữ đa tài, vừa là nhà giáo, nhà văn và đồng thời là một dịch giả 
 nổi tiếng.
 3 Tài liệu bồi dưỡng ngữ văn 7
 - Giới thiệu về tác giả Lí Lan (tiểu sử, sự nghiệp sáng tác, phong cách nghệ 
 thuật,)
 - Giới thiệu về văn bản “Cổng trường mở ra” (hoàn cảnh ra đời, xuất xứ, khái 
 quát giá trị nội dung và nghệ thuật)
 2. Thân bài:
 “ Cổng trường mở ra” thuộc loại văn biểu cảm, tác giả viết theo dòng chảy cảm 
 xúc của long mẹ với con thơ qua độc thoại nội tâm của người mẹ. Thời gian 
 nghệ thuật là đêm trước ngày khai trường của con vào lướp Một.
 a. Tâm trạng của người mẹ trong đêm trước ngày con khai trường:
 - Những tình cảm dịu ngọt mẹ dành cho con:
 + Trìu mến quan sát những việc làm của con (giúp mẹ thu dọn đồ chơi, háo 
 hức ngày mai thức dậy cho kịp giờ,)
 + Vỗ về cho con ngủ, xem lại những thứ đã chuẩn bị cho con trong ngày đầu 
 tiên đến trường,..
 - Tâm trạng của người mẹ trong đêm trước ngày con khai trường: không ngủ 
 được:
 + Suy nghĩ về việc làm cho ngày đầu tiên con đi học có ý nghĩa.
 + Hồi tưởng lại những kỉ niệm không thể nào quên của bản thân trong ngày 
 đầu tiên đi học.
 + Hôm nay, mẹ không tập trung được vào việc gì.
 + Mẹ lên giường trằn trọc không ngủ được.
 + Mẹ nhớ sự nôn nao, hồi hộp khi cùng bà ngoại đi gần tới cổng trường và 
 nỗi chơi vơi, hốt hoảng khi cổng trường đóng lại.
 5 Tài liệu bồi dưỡng ngữ văn 7
Đáp án. B
Bài tập 2. Điền chữ S (sai) hoặc Đ (đúng) vào đầu mỗi ý dưới đây
Văn bản “Cổng trường mở ra” là bài văn giúp ta:
A. Hiểu thêm tấm lòng yêu thương của cha mẹ đối với con
B. Hiểu về vai trò to lớn của nhà trường đối với cuộc sống của mỗi con người
C. Hiểu về việc học hành là rất khó khăn, gian khổ
D. Việc học chỉ quan trọng tùy vào mỗi người.
Đáp án. A, B (Đ); C, D (S)
Bài tập 3. Viết một đoạn văn ngắn kể về kỉ niệm đáng nhớ nhất trong ngày 
khai giảng năm học mới của em, có sử dụng ít nhất 2 từ ghép đẳng lập và 2 từ 
ghép chính phụ.
Đáp án. Yêu cầu HS viết được đoạn văn ngắn có nội dung cơ bản sau.
- Tâm trạng của em khi đón chào ngày khai trường
- Sự chuẩn bị quần áo, sách vở
- Khung cảnh ngôi trường hôm khai giảng
- Các bạn của em như thế nào?
Bài tập 4: Theo em, tại sao người mẹ trong bài văn lại không ngủ được? Hãy 
đánh dấu vào các lí do đúng.
A. Vì người mẹ quá lo sợ cho con.
B. Vì người mẹ bâng khuâng xao xuyến khi nhớ về ngày khai trường đầu tiên 
của mình trước đây.
C. Vì người mẹ bận dọn dẹp nhà cửa cho ngăn nắp, gọn gàng.
D. Vì người mẹ vừa trăn trở suy nghĩ về người con, vừa bâng khuâng nhớ vè 
ngày khai trường năm xưa của mình. 
Đáp án. A, D
Bài tập 5: Người mẹ nói: “ Bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì 
diệu sẽ mở ra”. Đã 7 năm bước qua cánh cổng trường bây giờ, em hiểu thế giới 
kì diệu đó là gì?
 7 Tài liệu bồi dưỡng ngữ văn 7
Bài tập 3: Nhắc đến chuyện ngày khai trường ở Nhật, người mẹ muốn nhấn 
mạnh điều gì? Rút ra kết luận gì?
*Gợi ý : 
Câu văn trong bài văn, nói lên tầm quan trọng của nhà trường đối với thế hệ trẻ 
là:
“Ai cũng biết rằng mỗi sai lầm trong giáo dục sẽ ảnh hưởng đến cả một thế hệ 
mai sau, và sai lầm một li có thể đưa thế hệ ấy đi chệch cả hàng dặm sau này”.
Kết luận ấy được rút ra sau khi liên hệ với không khí ngày khai trường bên Nhật 
Bản: ở Nhật, ngày khai trường là ngày lễ của toàn xã hội. () Bằng hành động 
đó, họ muốn cam kết rằng, không có ưu tiên nào lớn hơn ưu tiên giáo dục thế hệ 
trẻ cho tương lai. Điều đó làm tăng sức thuyết phục và nhấn mạnh cho luận điểm 
về tầm quan trọng cũng như chuẩn mực của giáo dục nhà trường được tổng kết 
bên dưới. Hơn thế nữa, luận điểm đó lại được diễn đạt một cách cụ thể qua hình 
tượng đối sánh: một li – hàng dặm. Tất cả đều tập trung khẳng định một điều: 
Nhà trường, sự giáo dục có vai trò vô cùng quan trọng đối với thế hệ trẻ. Đó là 
định hướng quyết định nhân cách và cả con đưòng đi sau này của họ, cũng chính 
là quyết định đường hướng phát triển của tương lai đất nước.
Bài tập 4: Em hiểu gì về câu nói của người mẹ: “ Đi đi con, hãy can đảm lên, 
thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở 
ra”.
* Gợi ý: Đây là câu văn hay nhất trong bài. Mẹ tin tưởng và khích lệ con “ can 
đảm lên” đi lên phía trước cùng bạn bè. Như con chim non ra ràng, rời tổ chuyền 
cành sẽ tung cánh bay vào bầu trời bao la, đứa con của mẹ cũng vậy, “ bước qua 
cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra”. Từ mái ấm gia đình, tuổi thơ 
được cắp sách đi học, đến với mái trường thân yêu. Tuổi thơ được học hành, 
được chăm sóc giáo dục sẽ từng ngày “ lớn lên”, mở mang trí tuệ, trưởng thành 
về nhân cách, học vấn, dần dần vào đời. Trường học là thế giới kì diệu của tuổi 
thơ. Mọi nhân tài xưa nay, hầu hết được vun trồng trong thế giới kì dệu đó.
Bài tập 5: Hãy tìm một hình ảnh có sử dụng nghệ thuật so sánh đặc sắc trong 
bài văn và chỉ rõ ý nghĩa của nghệ thuật so sánh trong hình ảnh ấy?
 9 Tài liệu bồi dưỡng ngữ văn 7
- Xem lại cặp sách.
- Tất cả mọi thứ đều mới
- Cùng mẹ tới trường nhưng trong lòng hơi hồi hộp và lo lắng (không biết có 
nhiều thầy cô không? Bạn bè mới như thế nào?)
- Bước qua cánh cổng trường em mới càng hồi hộp và trống ngực đạp thình 
thịch.
- Gặp được các bạn của lớp mình và cô giáo chủ nhiệm. 
C. Phiếu học tập: 
Phiếu học tập số 1: 
Đọc câu văn sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới :
"Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường 
là một thế giới kì diệu sẽ mở ra" 
 (Trích SGK Ngữ văn 7, tập 1).
Câu 1. Trình bày những hiểu biết của em về xuất xứ và nội dung chính của VB 
có chứa câu văn trên?
Câu 2. Phương thức biểu đạt của văn bản là gì?
Câu 3. Bài văn giúp em hiểu thêm về điều gì? 
Câu 4: Bài văn đề cập đến vấn đề gì? 
Câu 5: Suy nghĩ của em về câu nói : “Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này 
là của con, bước qua cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra”?
Câu 6: Văn bản sử dụng hình thức là lời của ai nói với ai? Sử dụng hình thức 
này có tác dụng gì?
Hướng dẫn làm bài
Câu 1: 
- Xuất xứ : “Cổng trường mở ra” là một bài kí của tác giả Lí Lan được trích từ 
báo “Yêu trẻ” - Thành phố Hồ Chí Minh.
 11 Tài liệu bồi dưỡng ngữ văn 7
 (Trích SGK Ngữ văn 7, tập 1).
Câu 1. Cho biết chủ đề của đoạn văn bản trên. 
Câu 2. Tìm các từ láy trong đoạn văn. Phân tích tác dụng của các từ láy trong 
việc diễn tả tâm trạng, cảm xúc của nhân vật trong đoạn văn. 
Câu 3. Xác định chủ ngữ, vị ngữ và kiểu câu trong câu văn: Cái ấn tượng khắc 
sâu mãi mãi trong lòng một con người về cái ngày "hôm nay tôi đi học" ấy, mẹ 
muốn nhẹ nhàng, cẩn thận và tự nhiên ghi vào lòng con. 
Câu 4. Trình bày cảm nhận của em về nhân vật người mẹ trong văn bản. 
Hướng dẫn làm bài
Câu 1. Chủ đề của đoạn văn trên là tâm trạng nôn nao, hồi hộp và ấn tượng sâu 
đậm về ngày đầu tiên đi học của người mẹ. 
Câu 2. 
 - Các từ láy trong đoạn văn: mãi mãi, nhẹ nhàng, cẩn thận, rạo rực, bâng 
khuâng, xao xuyến, hoàn toàn, nôn nao, hồi hộp, chơi vơi, hốt hoảng.
 - Tác dụng của các từ láy: diễn tả đầy đủ, sâu sắc hơn tâm trạng và cảm xúc 
bâng khuâng, xao xuyến, hồi hộp của người mẹ vào đêm trước ngày khai trường 
vào lớp Một của con. 
 - Chủ ngữ: "Mẹ"
 - Vị ngữ: " muốn nhẹ nhàng, cẩn thận và tự nhiên ghi vào lòng con cái ấn 
tượng khắc sâu mãi mãi trong lòng một con người về cái ngày "hôm nay tôi đi 
học" ấy"
 - Kiểu câu đơn mở rộng thành phần vị ngữ 
Câu 4. Người mẹ trong văn bản "Công trường mở ra" có tâm hồn nhạy cảm, hết 
lòng thương yêu con, muốn dành tất cả những điều tốt đẹp nhất cho đứa con 
thân yêu của mình. Người mẹ ấy không chỉ rất thương yêu con mà còn hiểu rẩt 
rõ vai trò của giáo dục có ý nghĩa vô cùng to lớn trong cuộc đời mỗi con người.
 BÀI 2: MẸ TÔI (Ét-môn-đô đơ A-mi-xi.)
A. Lý thuyết.
I. Tìm hiểu chung:
 13