Giáo án Chuyên đề dạy thêm Ngữ văn 6 (Kết nối tri thức) - Bài 3: Ôn tập Yêu thương và chia sẻ

 DẠY THÊM KÌ 1 NGỮ VĂN 6 BỘ KẾT NỐI TRI THỨC VỚI CUỘC SỐNG
BUỔI 1 
 Ngày soạn .................. BÀI 3 Bài 3
 Ngày dạy:................... YÊU THƯƠNG VÀ CHIA SẺ 
 --------------
 Thương người như thể thương thân. 
 (Tục ngữ Việt Nam)
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
 1. Kiến thức: 
- Giúp HS ôn tập hệ thống hóa kiến thức của các văn bản truyện, người kể 
chuyện ngôi thứ ba, miêu tả nhân vật trong truyện kể. Phân tích được đặc 
điểm nhân vật thể hiện qua hình dáng, cử chỉ, hành động, ngôn ngữ, ý nghĩ 
của nhân vật.
- Ôn tập đặc điểm, chức năng của cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính từ, 
biết cách sử dụng các loại cụm từ này để tạo câu.. DẠY THÊM KÌ 1 NGỮ VĂN 6 BỘ KẾT NỐI TRI THỨC VỚI CUỘC SỐNG
 B 2: Thực hiện nhiệm vụ:
 HS làm việc cá nhân, hoàn thành phiếu học tập 01.
 B3: Báo cáo sản phẩm học tập:
 - GV gọi 1 số HS trả lời nhanh các nội dung của Phiếu học tập.
 - GV có thể gọi 1 số HS đọc thuộc lòng các văn bản thơ phần Đọc hiểu văn 
bản.
 B4: Đánh giá, nhận xét
 - GV nhận xét, khen và biểu dương các HS phát biểu , đọc bài tốt.
 - GV giới thiệu nội dung ôn tập:
 PHIẾU HỌC TẬP 01
 KĨ NỘI DUNG CỤ THỂ
 NĂN
 G
 Đọc – Văn bản 
 hiểu 1:..
 văn 
 bản Văn bản 2: 
 .
 Văn bản 3: ..
 Thực hành tiếng Việt: 
 ..
 Viết 
 Nói 
 và ..
 nghe
 KĨ NĂNG NỘI DUNG CỤ THỂ
 Đọc – hiểu văn bản Đọc hiểu văn bản: 
 + Văn bản 1: Cô bé bán diêm (Han Cri-xti-an An-đéc-
 xen)
 + Văn bản 2: Gió lạnh đầu mùa (Thạch Lam)
 + Văn bản 3: Con chào mào (Mai Văn Phấn)
 Thực hành Tiếng Việt: Cụm danh từ, cụm DẠY THÊM KÌ 1 NGỮ VĂN 6 BỘ KẾT NỐI TRI THỨC VỚI CUỘC SỐNG
- Sinh năm 1805, mất năm 1875
- Ông là nhà văn người Đan Mạch,chuyên viết truyện cổ tích cho thiếu nhi
- Tác phẩm: Sự hấp dẫn của Andersen lại nằm ở thể loại truyện cổ tích. 
Năm 1835, ông bắt đầu sáng tác truyện kể nhan đề Chuyện kể cho trẻ em . 
Tác phẩm cổ tích nổi tiếng nhất của ông như "Nàng tiên cá", "Bộ quần áo 
mới của hoàng đế", "Chú vịt con xấu xí"... Phong cách sáng tác: giản dị đan 
xen giữa mộng tưởng và hiện thực
- Truyện Cô bé bán diêm là một trong nhưng câu chuyện hay nhất của ông.
II. Tác phẩm 
1. Thể loại : Chuyện cổ do An- đéc- xen sưu tầm và sáng tạo.
- Kiểu văn bản: Tự sự
- Ngôi kể: thứ ba
2. Đọc- kể tóm tắt 
 Trong đêm giao thừa, trời rét mướt, có một cô bé đầu trần, chân đi đất, 
bụng đói đang rầu rĩ đi bán diêm trong bóng tối. Cô bé bán diêm ấy đã mồ 
côi mẹ và cũng đã mất đi người thương yêu em nhất là bà nội. Em không 
dám về nhà vì sợ bố sẽ đánh em. Vừa lạnh vừa đói, cô bé ngồi nép vào một 
góc tường rồi khẽ quẹt một que diêm để sưởi ấm. Que diêm thứ nhất cho em 
có cảm giác ấm áp như ngồi bên lò sưởi. Em vội quẹt que diêm thứ hai, em 
được thấy một bàn ăn thịnh soạn hiện lên. Rồi em quẹt que diêm thứ ba và 
được thấy cây thông Nô-en. Quẹt que diêm thứ tư: bà nội hiền từ của em 
hiện lên đẹp đẽ, gần gũi và phúc hậu biết mấy. Nhưng ảo ảnh đó nhanh 
chóng tan đi sau sự vụt tắt của que diêm. Em vội vàng quẹt hết cả bao diêm 
để mong níu bà nội lại. Cô bé bán diêm đã chết trong giá rét khi mơ cùng bà 
bay lên cao mãi.
3. Bố cục: 3 phần
+ Phần 1: Từ đầu đến:“Lúc này đôi bàn tay em đã cứng đờ ra” Hoàn cảnh 
của cô bé bán diêm. 
+ Phần 2: Tiếp theo đến “Họ đã về chầu Thượng đế” Những giấc mộng 
tưởng của cô bé bán diêm sau mỗi lần quẹt diêm. DẠY THÊM KÌ 1 NGỮ VĂN 6 BỘ KẾT NỐI TRI THỨC VỚI CUỘC SỐNG
->No đủ, đầm ấm, sáng sủa
Nghệ thuật tương phản làm nổi bật hoàn cảnh đáng thương của cô bé, gợi 
niềm thương cảm cho người đọc.
a2. Gia cảnh
*Quá khứ
- Bà nội hiền hậu, hết mực yêu thương em
- Sống trong ngôi nhà xinh xắn, “có dây trường xuân bao quanh”
 Đầm ấm, hạnh phúc
*Hiện tại
- Mẹ chết, bà nội cũng qua đời, sống với người bố khó tính
 - Sống “chui rúc trong một xó tối tăm”, “trên gác sát mái nhà”
- Đi bán diêm để kiếm sống.
Cuộc sống nghèo khổ, thiếu thốn cả vật chất, tinh thần, hết sức đáng thương 
của cô bé.
b. Những giấc mộng tưởng của cô bé sau những lần quẹt diêm
- Những hình ảnh sau mỗi lần quẹt diêm
Lần 1: em thấy lò sưởi/
Lần 2: em thấy một bàn ăn thịnh soạn.
Lần 3: trong không khí đêm giáng sinh, em thấy hình ảnh của cây thông
Lần 4: chỉ có bà là người yêu thương em nhất.
Lần 5: Lần cuối cùng em quẹt hết số diêm còn lại để nhìn thấy bà và thật kì 
lạ ước nguyện cuối cùng của em đã trở thành hiện thực
Nhận xét: Theo em thứ tự hình ảnh xuất hiện mỗi lần quẹt diêm của cô 
bé bán diêm là phù hợp, không thể thay đổi. Vì:
+ Thể hiện tâm hồn ngây thơ, trong sáng của em, những ước mơ lãng mạn, 
diệu kỳ nhất từ đơn giản nhất cho đến ước mơ được sống trong tình yêu 
thương
+ Nổi bật hiện thực phũ phàng mà cô bé đang chịu đựng: sự đói rét, và cô 
đơn, thiếu thốn, nghèo khổ Em mơ thấy bà vì khi bà mất, em luôn sống 
trong cảnh thiếu tình yêu thương. Sau mỗi lần que diêm tắt là thực tế khắc 
nghiệt đổ ập vào em, khiến cho số phận của cô bé càng trở nên bất hạnh. 
- Tấm lòng của nhà văn: Người kể chuyện hóa thân vào cảm xúc của cô bé 
để kể thể hiện thái độ xót xa, cảm thương, chia sẻ cho số phận bất hạnh của 
cô bé. Từ đó thể hiện tình yêu thương tha thiết của nhà văn với số phận bất DẠY THÊM KÌ 1 NGỮ VĂN 6 BỘ KẾT NỐI TRI THỨC VỚI CUỘC SỐNG
 trong đêm giao thừa. 
 - Qua đó tác giả muốn gửi gắm một thông điệp giàu tính nhân đạo: hãy yêu 
 thương và để trẻ thơ được sống hạnh phúc.
2. Định hướng phân tích
 An-đéc-xen (1805 - 1875) là nhà văn Đan Mạch, ông nổi tiếng thế giới 
 với những câu chuyện viết cho trẻ em. Bạn đọc khắp năm châu đã rất quen 
 thuộc với các tác phẩm của ông như Nàng tiên cá, Bầy chim thiên nga, Bộ 
 quần áo mới của hoàng đế, Cô bé bán diêm,... Truyện của An-đéc-xen nhẹ 
 nhàng, trong trẻo, toát lèn lòng thương yêu con người - nhất là những người 
 nghèo khổ và niềm tin, khát vọng những điều tốt đẹp nhất trên thế gian này 
 sẽ thuộc về con người. Truyện “Cô bé bán diêm” đưa người đọc chúng ta 
 vào khung cảnh một đêm giao thừa giá rét ở đất nước Đan Mạch, Bắc Âu 
 cách đây hơn một trăm năm, nhân vật cô bé bán diêm, nhân vật chính của 
 tác phẩm, cô bé nghèo khổ, cô đơn, bất hạnh trong đêm giao thừa để lại bao 
 xót xa trong lòng người đọc. 
 Với cách kể chuyện hấp dẫn, đan xen giữa yếu tố thật và huyền ảo với 
 các tình tiết diễn biến hợp lí, kết cấu truyện theo lối tương phản, đối lập, nhà 
 văn kể về hình ảnh một cô bé bán diêm nghèo khổ, cô đơn, bất hạnh trong 
 đêm giao thừa.Tác phẩm có bố cục rõ ràng gồm ba phần chính. Phần thứ 
 nhất nói về hoàn cảnh khó khăn, cơ cực của cô bé bán diêm. Phần thứ hai kể 
 về những lần quẹt diêm với những hình ảnh hiện lên trong trí tưởng tượng 
 của cô bé. Phần thứ ba nói về cái chết đầy thương cảm của cô bé bán diêm 
 trong đêm đông lạnh giá. Ngôi kể thứ ba, nhưng chủ yếu nhà văn hóa thân 
 vào nhân vật cô bé bán diêm để kể, giọng văn trong sáng với nhiều chi tiết 
 miêu tả tâm trạng đặc sắc.
 Mở đầu câu chuyện, tác giả giới thiệu một bối cảnh khắc nghiệt và 
 khác thường. Khắc nghiệt bởi vì "trời đã tối hẳn" mà "tuyết rơi" không 
 ngừng, và "rét dữ dội". Khác thường là vì: "Đêm nay là đêm giao thừa" 
 nghĩa là một thời điểm đặc biệt đối với mỗi gia đình và đối với mỗi người. 
 Khắp nơi đầy tuyết phủ, khắp nơi đầy giá lạnh. Ấy thế mà trong cái giá lạnh 
 đó, trong cái đêm giao thừa đó "một em gái nhỏ đầu trần, chân đi đất, đang 
 dò dẫm trong đêm tối". Em phải đi bán diêm vì "nếu không bán được ít bao 
 diêm, hay không ai bố thí cho một đồng xu nào" thì "em không thể nào về DẠY THÊM KÌ 1 NGỮ VĂN 6 BỘ KẾT NỐI TRI THỨC VỚI CUỘC SỐNG
diệu nhất là ngỗng ta nhảy ra khỏi đĩa và mang cả dao ăn, phuốc-sét cắm 
trên lưng, tiến về phía em bé". Thật hấp dẫn biết bao. Một bữa ăn vừa ngon 
vừa sang dành cho em bởi vì em đói lắm rồi, song bữa ăn đó cũng chỉ là ước 
mơ, mộng tưởng. Vì thế khi que diêm vừa tắt thì "thực tế đã thay cho mộng 
mị: chẳng có bàn ăn thịnh soạn nào cả, chỉ có phố xá vắng teo, lạnh buốt". 
Bên cạnh em giờ đây chỉ có đói và rét, và để chống lại em dùng ánh sáng và 
hơi ấm của que diêm. Trước mặt em cũng như sau lưng em chỉ còn lại 
"những bức tường dày đặc và lạnh lẽo". 
 Em bé còn lại một mình trong cái thế giới của em, thế giới đó bị tuyết 
trắng và đêm đen bao phủ. Để xua đi màn đêm và giá rét, "em bé quẹt que 
diêm thứ ba". "Em thấy hiện ra một cây thông Nô-en", "cây này lớn và trang 
trí lộng lẫy" với "hàng ngàn ngọn nến sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh 
tươi, và rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ"... Que diêm thứ ba cũng tắt, tất 
cả những ngọn nến mà cô bé bán diêm thấy trên cây thông Nô-en cũng "bay 
lên, bay lên mãi rồi biến thành những ngôi sao trên trời". Khi đó em nghĩ 
tới cái chết, vì bà em, "người hiền hậu độc nhất đối với em" thường nói: 
"Khi có một vì sao đổi ngôi là có một linh hồn bay lên trời với Thượng đế". 
Và thế là em quẹt diêm. "Em thấy rõ ràng là bà em đang cười với em", "em 
reo lên" và van xin bà "cho cháu đi với", "cháu van bà, bà xin Thượng đế 
chí nhân, cho cháu về với bà. Chắc người không từ chối đâu”.
Em quẹt tất cả những que diêm còn lại trong bao để níu bà em lại, trước mắt 
em"Chưa bao giờ em thấy bà em to lớn và đẹp lão như thế này. Bà cụ cầm 
tay em, rồi hai bà cháu bay vụt lên cao, cao mãi, chẳng còn đói rét đau buồn 
nào đe dọa họ nữa".
 Thứ tự hình ảnh xuất hiện mỗi lần quẹt diêm của cô bé bán diêm là 
phù hợp, không thể thay đổi. Những hình ảnh hiện lên sau mỗi lần cô bé 
quẹt diêm thể hiện tâm hồn ngây thơ, trong sáng của em, những ước mơ 
lãng mạn, diệu kỳ nhất từ đơn giản nhất cho đến ước mơ được sống trong 
tình yêu thương. Đối lập với những giấc mơ tươi đẹp là thực tại phũ phàng 
ập đến. Đó là những gì cô bé đang chịu đựng: sự đói rét, và cô đơn, thiếu 
thốn, nghèo khổ. Trong đó giấc mơ thấy bà được sống trong tình thương của 
bà là giấc mơ cháy bỏng nhất. Người kể chuyện hóa thân vào cảm xúc của 
cô bé để kể thể hiện thái độ xót xa, cảm thương, chia sẻ cho số phận bất 
hạnh của cô bé. Từ đó nhà văn gửi gắm tình yêu thương tha thiết với số phận 
bất hạnh. Chi tiết: “Thật dễ chịu, đôi bàn tay em hơ lên ngọn lửa... Chà!..biết 
bao!”Tác giả như hóa thân vào em bé, lời kể như lời tâm tình của em, (ngôn 
ngữ kể như ngôn ngữ độc thoại nội tâm). Mọi cảm giác của em bé như đang 
hiện hữu trong lòng tác giả cùng bạn đọc. Tấm lòng yêu thương và khao 
khát chở che cho số phận bất hạnh của nhà văn.