Giáo án Chuyên đề dạy thêm - Ngữ văn 6 (Học kì I) Sách Kết nối tri thức

 TUẦN 1: 
 ÔN TẬP VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
 Trích “Dế Mèn phiêu lưu kí” - Tô Hoài 
 THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: TỪ ĐƠN VÀ TỪ PHỨC, NGHĨA CỦA TỪ
 I. MỤC TIÊU
 1. Kiến thức: 
 - Những nét tiêu biểu về nhà văn Tô Hoài.
 - Người kể chuyện ở ngôi thứ nhất.
 - Đặc điểm nhân vật thể hiện qua hình dáng, cử chỉ, hành động, ngôn ngữ, suy nghĩ
 - Tính chất của truyện đồng thoại được thể hiện trong văn bản “Bài học đường đời 
 đầu tiên”.
 - Củng cố kiến thức về từ đơn, từ phức, nghĩa của từ.
 2. Năng lực:
 - Xác định được ngôi kể trong văn bản “Bài học đường đời đầu tiên”.
 - Nhận biết được các chi tiết miêu tả hình dáng, cử chỉ, lời nói, suy nghĩ của các nhân 
 vật Dế Mèn và Dế Choắt. Từ đó hình dung ra đặc điểm của từng nhân vật.
 - Phân tích được đặc điểm của nhân vật Dế Mèn.
 - Rút ra bài học về cách ứng xử với bạn bè và cách đối diện với lỗi lầm của bản thân.
 - Năng lực nhận diện từ đơn, từ ghép, từ láy và chỉ ra được các từ loại trong văn 
 bản.
 3. Về phẩm chất:
 - Nhân ái, khoan hoà, tôn trọng sự khác biệt.
 - Có ý thức vận dụng kiến thức vào giao tiếp và tạo lập văn bản.
 II. CHUẨN BỊ:
 1. Chuẩn bị của giáo viên: Hệ thống kiến thức và bài tập
 2. Chuẩn bị của học sinh: Ôn lại kiến thức đã học theo hướng dẫn của GV.
 III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
 TIẾT 1: ÔN TẬP KIẾN THỨC CƠ BẢN VĂN BẢN:
 BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
 Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt
GV hướng dẫn HS củng cố những kiến I. KIẾN THỨC CHUNG VỀ THỂ LOẠI
thức cơ bản về thể loại và văn bản. 1. Truyện và truyện đồng thoại
- Hình thức vấn đáp. • Truyện là loại tác phẩm văn học kể lại một 
- HS trả lời. câu chuyện, có cốt truyện, nhân vật, không 
- GV chốt kiến thức gian, thời gian, hoàn cảnh diễn ra các sự 
 việc.
 1 quê ngoại - làng Nghĩa Đô, phủ Hoài Đức, 
 tỉnh Hà Đông, nay thuộc quận Cầu Giấy, Hà 
 Nội
 - Tô Hoài viết văn từ trước Cách mạng tháng 
 Tám năm 1945
 - Ông có khối lượng tác phẩm phong phú và 
 đa dạng, gồm nhiều thể loại
 - Các tác phẩm chính: “Võ sĩ Bọ Ngựa”, “Dê 
 và Lợn”, “Đôi ri đá”, “Đảo hoang”
 - Năm 1996, ông được tặng Giải thưởng Hồ 
 Chí Minh về văn học, nghệ thuật
 2. Tác phẩm: 
 a. Thể loại: Truyện đồng thoại
 b. Xuất xứ:
 - “Bài học đường đời đầu tiên”(tên do người 
GV hướng dẫn HS nhắc lại kiến thức biên soạn đặt) trích từ chương I của “Dế Mèn 
trọng tâm về văn bản. phiêu lưu kí”
- Hình thức vấn đáp. - “Dế Mèn phiêu lưu kí” được in lần đầu 
- HS trả lời. năm 1941, là tác phẩm nổi tiếng và đặc sắc 
- GV chốt kiến thức nhất của Tô Hoài viết về loài vật, dành cho 
 lứa tuổi thiếu nhi.
 c. Tóm tắt:
 Dế Mèn là chàng dế thanh niên cường tráng 
 biết ăn uống điều độ và làm việc có chừng 
 mực. Tuy nhiên Dế Mèn tính tình kiêu căng, 
 tự phụ luôn nghĩ mình “là tay ghê gớm, có 
 thể sắp đứng đầu thiên hạ”. Bởi thế mà Dế 
 Mèn không chịu giúp đỡ Dế Choắt- người 
 hàng xóm trạc tuổi Dế Mèn với vẻ ngoài ốm 
 yếu, gầy gò như gã nghiện thuốc phiện. Dế 
 Mèn vì thiếu suy nghĩ, lại thêm tính xốc nổi 
 đã bày trò nghịch dại trêu chị Cốc khiến Dế 
 Choắt chết oan. Trước khi chết, Dế Choắt tha 
 lỗi và khuyên Dế Mèn bỏ thói hung hăng, 
 bậy bạ. Dế Mèn sau khi chôn cất Dế Choắt 
 vô cùng ân hận và suy nghĩ về bài học đường 
 đời đầu tiên.
 d. Giá trị nội dung:
 - Miêu tả vẻ đẹp của Dế Mèn cường tráng 
 3 NT: Miêu tả, nhân hoá, giọng kể kiêu ngạo
 =>Dế Mèn khỏe =>Dế Mèn kiêu căng tự phụ, xem thường 
 mạnh, cường tráng, mọi người, hung hăng hống hách, xốc nổi 
 có vẻ đẹp hùng dũng (nét chưa đẹp).
 của con nhà võ (nét 
 đẹp).
2. Bài học đường đời đầu tiên
a. Nhân vật Dế Choắt
 Hình dáng Cách sinh hoạt Ngôn ngữ
 - Chạc tuổi: Dế Mèn - Ăn xổi, ở thì - Với Dế Mèn:
 - Người: gầy gò, dài lêu + Lúc đầu: gọi “anh” 
 ngêu như gã nghiện thuốc xưng “em”.
 phiện. + Trước khi mất: gọi 
 - Cánh: ngắn củn  như “anh” xưng “tôi” và nói: 
 người cởi trần mặc áo ghi “ở đời.thân”.
 nê. - Với chị Cốc:
 - Đôi càng: bè bè, nặng nề + Van lạy 
 - Râu: cụt có một mẩu + Xưng hô: chị - em.
 - Mặt mũi: ngẩn ngẩn ngơ 
 ngơ
  NT: miêu tả, sử dụng thành ngữ
 => Gầy gò, ốm yếu nhưng rất khiêm tốn, nhã nhặn. Bao dung độ 
 lượng trước tội lỗi của Mèn.
b. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt
- Chê bai nhà cửa và lối sống của Dế Choắt.
- Từ chối lời đề nghị cần giúp đỡ của Choắt
=> Khinh bỉ, coi thường Dế Choắt.
c. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn.
 Dế Mèn Trước khi Sau khi Hậu
 trêu chị Cốc trêu chị Cốc quả
 -Mắng, coi thường, - Chui tọt vào hang. Dế Choắt bị 
 bắt nạt Choắt. - Núp tận đáy hang, nằm chị Cốc mổ 
 Hành - Cất giọng véo von in thít. cho đến chết
 5 - Trong cuộc sống không được kiêu căng, tự phụ, coi thường người khác.
- Cần sống khiêm tốn, biết quan tâm giúp đỡ người khác.
 Bài tập 1
Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi :
« Tôi đem xác Dế Choắt đến chôn vào một vùng cỏ bùm tum. Tôi đắp thành nấm mộ 
to. Tôi đứng lặng giờ lâu, nghĩ về bài học đường đời đầu tiên ».
 ( Ngữ văn 6, tập 1, NXBGD-2021)
Câu 1. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn là gì?
Câu 2: Tôi đứng lặng giờ lâu, nghĩ về bài học đường đời đầu tiên...
 Đặt mình vào nhân vật Dế Mèn, viết tiếp những suy nghĩ của Dế (đoạn văn dài 
 khoảng 10 dòng).
 Hướng dẫn làm bài:
Câu 1. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn là : Ở đời mà có thói hung hăng, bậy 
bạ, có óc mà không biết nghĩ sớm muộn cũng mang vạ vào mình.
Câu 2: Đoạn văn có sự nối tiếp tự nhiên, hợp lí mạch nghĩ của Dế Mèn xoay quanh 
niềm ân hận, đau khổ khôn nguôi, tự giày vò, day dứt bản thân về tội lỗi không thể 
tha thứ được của mình dẫn đến sự thức tỉnh, tự hứa hẹn cho cách sống tới,...những 
giọt nước mắt tự thanh lọc tâm hồn cũng có thể xuất hiện nơi chàng Dế cường tráng 
và sớm nhiễm thói ngông cuồng ấy.
 Bài tập 3
 Câu 1: Qua đoạn trích “ Bài học đường đời đầu tiên’’ ta thấy Dế Mèn hiện lên là 
 một chàng Dế như thế nào? Tìm các dẫn chứng để minh họa (chứng minh) cho điều 
 em nhận xét?
Câu 2: Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn là gì? Em hãy kể lại nội dung của 
bài học đó? 
 Bài 3: Đoạn trích trong sách giáo khoa được đặt tên là « Bài học đường đời đầu 
 tiên », theo em nhan đề này có thích hợp với nội dung đoạn trích khôgn ? Còn có thể 
 đặt cho văn bản này tên nào khác ?
 Hướng dẫn làm bài:
Câu 1: Qua đoạn trích “ Bài học đường đời đầu tiên’’ ta thấy Dế Mèn hiện lên là 
một chàng Dế có vẻ đẹp cường tráng, khỏe mạnh, yêu đời nhưng còn xốc nổi, kiêu 
căng, tự phụ về vẻ đẹp và sức mạnh của mình, hung hăng, hống hách, xem thường 
người khác, cậy sức bắt nạt kẻ yếu...
- Các dẫn chứng:
* Ngoại hình:
+ đôi càng: mẫm bóng 
+ vuốt ... nhọn hoắt
 7 Câu 2: Qua lời khuyên của Dế Choắt em hãy nêu cảm nhận mình bằng một đoạn văn 
(5-7 dòng) về nhân vật Dế Choắt?
 Hướng dẫn làm bài:
Câu 1:
- Văn bản: Bài học đường đời đầu tiên
- Tác giả: Tô Hoài
Câu 2:
* Về kĩ năng: Đảm bảo một đoạn văn (phương thức biểu đạt tự chọn) từ 5 – 7 dòng, 
bố cục hợp lí (mở đoạn, thân đoạn, kết đoạn); không lỗi chính tả, ngữ pháp, diễn đạt 
trôi chảy.
* Về kiến thức: Học sinh có thể trình bày cảm nhận về nhân vật Dế Choắt theo nhiều 
cách khác nhau nhưng cần đảm bảo được các ý sau:
- Thấy được Dế Choắt là một chú dế có lòng nhân hậu, trái tim độ lượng.
- Dế Mèn gây ra cái chết của Dế Choắt nhưng Dế Choắt không hề trách cứ hay tỏ thái 
độ căm giận. Ngược lại Dế Choắt còn chân thành khuyên nhủ Dế Mèn.
- Bày tỏ được tình cảm dành cho Dế Choắt
 Bài tập 5
 Đọc ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:
 .“Choắt không dậy được nữa, nằm thoi thóp. Thấy thế, tôi hoảng hốt quỳ 
xuống, nâng đầu Choắt lên mà than rằng:
 - Nào tôi đâu biết cơ sự lại ra nông nỗi này! Tôi hối lắm. Tôi hối hận lắm! Anh 
mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ?
 Tôi không ngờ Dế Choắt nói với tôi một câu như thế này:
 - Thôi, tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt, tôi 
khuyên anh: ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn 
rồi cũng mang vạ vào mình đấy.
 Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương lắm. Vừa thương vừa ăn năn tội mình”
 ( Trích “ Bài học đường đời đầu tiên”- Dế Mèn phiêu lưu kí – Tô Hoài)
Câu 1: Tìm các từ láy và xác định biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn văn trên. 
Trình bày tác dụng của các từ láy và biện pháp tu từ đó.
Câu 2: Giả sử em là nhân vật Dế Mèn, đứng trước mộ của Dế Choắt, em sẽ suy nghĩ 
gì?
Câu 3:Căn cứ vào đâu mà Dế Choắt đưa ra lời khuyên với Dế Mèn: “Ở đời mà có 
thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào 
mình đấy ”? Em có suy nghĩ gì về lời khuyên của Dế Choắt và rút ra bài học cho bản 
thân ( hãy trình bày bằng đoạn văn ngắn)
 Hướng dẫn làm bài:
Câu 1 
 9