Giáo án Chuyên đề 1: Tập nghiên cứu và viết Báo cáo về một vấn đề văn học dân gian - Ngữ văn Lớp 10 Kết nối tri thức

 Trường THPT Thái Thanh Hòa Giáo viên thực hiện:
 Tổ Ngữ văn Nguyễn Kim Phương
Chuyên đề 1:
 TẬP NGHIÊN CỨU VÀ VIẾT BÁO CÁO 
VỀ MỘT VẤN ĐỀ VĂN HỌC DÂN GIAN
 MÔN HỌC: CHUYÊN ĐỀ NGỮ VĂN: LỚP 10
 Thời gian thực hiện: 10 tiết (5 tiết tập nghiên cứu một vấn đề, 2 tiết hướng dẫn viết 
 báo cáo trình bày, 3 tiết trình bày)
Tiết 1: Khởi động + Giới thiệu chung + Tìm hiểu một số khái niệm
Tiết 2: Xác định đề tài, vấn đề, mục tiêu, nội dung và lập kế hoạch nghiên cứu một vấn 
đề văn học dân gian 
Tiết 3+4: Thu thập và xử lí thông tin về đề tài, vấn đề nghiên cứu 
Tiết 5+6: Cách triển khai báo cáo theo từng loại đề tài.
Tiết 7: Thực hành viết theo quy trình (HS cần làm việc thêm ở nhà trong các tuần 6-8 để 
đảm bảo hoàn thành)
Tiết 8: Hướng dẫn thuyết trình kết quả nghiên cứu về một vấn đề của VHDG
Tiết 9: Báo cáo về một vấn đề văn học dân gian
Tiết 10: Đánh giá, rút kinh nghiệm, tổng kết về chuyên đề
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC
Sau bài học này, học sinh sẽ:
1. Kiến thức
- Biết các yêu cầu và cách thức nghiên cứu một vấn đề văn học dân gian.
- Biết viết một báo cáo nghiên cứu về một vấn đề văn học dân gian.
- Vận dụng được một số hiểu biết từ chuyên đề đọc hiểu và viết về văn học dân gian. 
- Biết thuyết trình về một vấn đề văn học dân gian.
2. Năng lực
Sau bài học này, học sinh sẽ:
 Năng lực chung Năng lực đặc thù
 NL giao tiếp, hợp tác: - 100% HS được phát triển năng lực ngôn ngữ 
 ● 100% biết lắng nghe và có phản và năng lực văn học thông qua việc thực hiện 
 hồi tích cực trong giao tiếp các nhiệm vụ học tập cụ thể về đọc, viết bài 
 ● 75% biết phối hợp với bạn cùng giới thiệu trình bày, giới thiệu một tập thơ, tập 
 nhóm, thực hiện công việc nhóm truyện ngắn hoặc tiểu thuyết 
 nhỏ; đánh giá được khả năng của - 60-70% HS thực hành đọc, viết, giới thiệu về 
 mình và tự nhận công việc phù một vấn đề văn học dân gian.
 hợp với bản thân
- NL tự chủ và tự học: 
 ● 80% biết chủ động, tích cực thực 
 hiện những công việc của bản (Ảnh 1: Cây khế)
(Ảnh 2: Tấm Cám)
(Ảnh 3: Thạch Sanh) gian. Chuyên đề này giúp bạn tập nghiên 
cứu, viết báo cáo và trình bày kết quả 
nghiên cứu những vấn đề như thế trong 
văn học dân gian.
 HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI 
 NỘI DUNG 1: TRI THỨC NGỮ VĂN
- Thời gian: 30’ 
- Mục tiêu: 
+ 100% HS có kiến thức tổng quát về văn học dân gian; nghiên cứu và báo cáo về 
một vấn đề văn học dân gian
+ 90% HS có năng lực giải quyết vấn đề, hợp tác
+ 90% HS chủ động, tích cực thực hiện những công việc của bản thân trong học tập
- Nội dung: tổng quan về VHDG; nghiên cứu, báo cáo về 1 vấn đề VHDG.
- Sản phẩm: phiếu đọc tập thơ/truyện/tiểu thuyết của các nhóm và bảng kiểm kĩ năng 
đọc
- Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG ĐUỔI HÌNH BẮT TRI I. Văn học dân gian
THỨC 1. Khái niệm
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ – Văn học dân gian là những sáng tác nghệ 
- Nhiệm vụ 1: TỪ KHOÁ ƠI MỞ RA thuật ngôn từ của nhân dân lao động từ 
GV hướng dẫn HS đọc thông tin phần thuở xa xưa và vẫn tiếp tục đến ngày hôm 
TRI THỨC TỔNG QUÁT trong sách nay.
chuyên đề học tập (tr4, 5) và gạch chân 2. Đặc điểm 
dưới những từ khoá. – Phương thức lưu truyền: truyền miệng 
- Nhiệm vụ 2: GV tổ chức trò chơi SIÊU (truyền khẩu) bằng văn xuôi, văn vần hoặc 
TRÍ TUỆ để củng cố kiến thức về Văn bằng những loại hình văn hoá khác có yếu 
học dân gian (15’) tố văn học.
+ GV mời một vài thành viên đọc thông – Chức năng: lưu giữ và truyền lại những 
tin và diễn tả lại những từ khoá về VHDG tri thức cuộc sống, bài học nhân sinh, thể 
bằng hành động/ ngôn ngữ (nhưng không hiện quan điểm thẩm mĩ mang tính cộng 
được nói ra từ khoá) các thành viên còn đồng.
lại đoán thông tin. – Phân loại:
+ Thông tin: Ngôn từ, nhân dân lao động, + Tự sự dân gian: thần thoại, truyền thuyết, 
truyền miệng, múa rối, diễn xướng, dị cổ tích, truyện ngụ ngôn, truyện cười, 
bản, bài học. truyện thơ, vè,..
+ Thời gian: 3’ đội nào thể hiện được đầy + Trữ tình dân gian: ca dao, dân ca,..
đủ thông tin nhất về vấn đề đội mình tìm + Sân khấu dân gian: chèo cổ, tuồng đồ, 
hiểu sẽ giành chiến thắng. múa rối,..
Nhiệm vụ 3: THỬ THÁCH MỘT NGÀY – Tính chất: VIII. – Tóm tắt được các ý chính đã triển khai để 
 đưa vào phần kết của báo cáo, đồng thời 
 cần gợi ra những vấn đề cần tiếp tục 
 nghiên cứu.
 IX. – Có danh mục tài liệu tham khảo ở cuối 
 báo cáo.
 – Cấu trúc đầy đủ, rõ ràng. 
 NỘI DUNG 2: TẬP NGHIÊN CỨU
- Thời gian: 3 tiết
- Mục tiêu: 
 + 100% HS hiểu được mục đích viết, cách viết bài nghiên cứu về một vấn đề văn 
học dân gian 
 + 90% HS tích cực, chủ động thực hiện nhiệm vụ học tập
- Nội dung: tập nghiên cứu về 1 vấn đề VHDG
- Sản phẩm: bài viết, PBT và bảng kiểm đánh giá bài viết
HOẠT ĐỘNG TÌM HIỂU KIẾN I. XÁC ĐỊNH ĐỀ TÀI, VẤN ĐỀ, MỤC 
THỨC VỀ TẬP NGHIÊN CỨU TIÊU, NỘI DUNG VÀ LẬP KẾ 
TRÒ CHƠI: TẬP NGHIÊN CỨU CÓ HOẠCH NGHIÊN CỨU
PHIẾU CỨU 1. Xác định đề tài, vấn đề nghiên cứu
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - Đề tài, vấn đề nghiên cứu được chọn để 
Nhiệm vụ 1: triển khai cần gắn với một nội dung học tập 
- GV chia lớp thành 3 nhóm và giao trong chương trình, có thể tiếp tục mở rộng 
nhiệm vụ: Khái quát thông tin tìm hiểu và khơi sâu.
dưới dạng sơ đồ tư duy/ bảng/ infographic - Một số vấn đề cơ bản:
hoặc hình thức tự chọn khác. (Nhóm 1 + Nghiên cứu về đặc trưng thể loại
dựa trên phiếu gợi ý của GV) + Nghiên cứu một tác phẩm văn học dân 
- Nhiệm vụ từng nhóm: gian
Nhóm 1: LA BÀN - Xác định đề tài, vấn + Nghiên cứu một hình tượng, chi tiết 
đề, mục tiêu, nội dung và lập kế hoạch trong các văn bản văn học dân gian
nghiên cứu + Nghiên cứu mối quan hệ giữa văn học 
Nhóm 2: BẢN ĐỒ - Thu thập thông tin dân gian với đời sống văn hoá dân tộc và 
Nhóm 3: KÍNH LÚP - Xử lí thông tin văn học nghệ thuật hiện nay
- Thời gian: 45’ - Xác định đề tài nghiên cứu cần làm rõ:
Phiếu nhóm 1: Xác định đề tài, vấn đề, + Vấn đề bạn lựa chọn có điểm gì hấp dẫn? 
nội dung, mục tiêu và lập KH. (Lí do khách quan)
 + Vấn đề bạn lựa chọn có ý nghĩa gì đối 
 với việc học tập của bạn? (Lí do chủ quan)
 + Bạn có điều kiện thực tế để tìm hiểu vấn 
 đề không? (Năng lực)
 + Vấn đề bạn lựa chọn có phát huy sở + Sách báo
Hệ thống PBT từng nhóm + Internet
Nhóm 1: - Cần trích dẫn tài liệu đúng quy định và 
Thực hiện thu thập thông tin ghi rõ nguồn gốc.
 - Kĩ thuật ghi chép nhanh.
Nhóm 2: 2. Phỏng vấn, tham khảo ý kiến chuyên 
- Chọn 1 trong 3 vấn đề sau để hoàn gia
thành Phiếu thu thập thông tin và xây - Chuyên gia: nghệ nhân dân gian, nhà 
dựng Phiếu hỏi chuyên gia. (Tối thiểu 5 nghiên cứu văn học dân gian, hoặc giáo 
câu hỏi, tối đa 10 câu) viên am hiểu về các vấn đề bạn đang 
+ Nghiên cứu về lễ hội đền Dạ Trạch nghiên cứu.
+ Hình tượng người anh hùng trong - Phỏng vấn: 
truyện cổ dân gian Việt Nam + Xác định mục đích phỏng vấn
+ Hiện tượng dị bản trong văn học dân + Đối tượng được phỏng vấn 
gian Việt Nam + Cần chuẩn bị trước nội dung phỏng vấn 
 + Hình thức: trực tiếp hoặc gián tiếp
 Nhóm 3: + Trong quá trình phỏng vấn cần bộc lộ kĩ 
Dùng mẫu ghi chú Cornell để tóm tắt ý năng tương tác với người được phỏng vấn. 
bài nghiên cứu: “Về đặc điểm tục ngữ 3. Tìm hiểu, trải nghiệm thực tiễn
Việt Nam” (Phụ lục 1) - Hoạt động trải nghiệm thực tiễn: chương 
 trình sân khấu hoá tác phẩm văn học dân 
 gian, các lễ hội văn hoá, nghe hát ru hoặc 
 nghe kể chuyện cổ tích,..
 - Ghi lại suy nghĩ, cảm xúc của bản thân 
 ngay lúc đó vì điều này sẽ không có được 
 nếu chỉ đọc văn bản. 
 III. XỬ LÍ, TỔNG HỢP THÔNG TIN
 1. Ghi chú bên lề tài liệu 
 - Ghi lại những thông tin cần thiết liên 
 quan đến nội dung của đề tài, vấn đề bạn 
 đang tìm hiểu.
 - Tác dụng: tóm lược, nhấn mạnh những 
 nội dung cần thiết; kích thích trí não khi 
 ghi nhớ thông tin và tránh tình trạng đạo 
 văn. 
 - Có thể sử dụng giấy ghi chú dán bên lề 
 với màu sắc đa dạng.
 2. Sử dụng sơ đồ tư duy
 - Ghi nhớ tốt hơn vì chỉ sử dụng các từ 
 khoá.