Giáo án Chuyên đề 1: Tập nghiên cứu và viết Báo cáo về một vấn đề văn học dân gian - Ngữ văn 10 Kết nối tri thức

 CHUYÊN ĐỀ 1: TẬP NGHIÊN CỨU VÀ VIẾT BÁO CÁO 
 VỀ MỘT VẤN ĐỀ VĂN HỌC DÂN GIAN
Thời gian thực hiện: 10 tiết
Tiết 1: Khởi động, tìm hiểu một số khái niệm cơ bản về văn học dân gian
Tiết 2: Xác định đề tài, vấn đề, mục tiêu, nội dung và lập kế hoạch nghiên cứu
Tiết 3: Thu thập thông tin
Tiết 4 + 5: Xử lí, tổng hợp thông tin
Tiết 6 + 7: Tìm hiểu về việc viết báo cáo, thực hành viết báo cáo (học sinh phải hoàn 
thiện bài báo cáo ở nhà)
Tiết 8+9+10: Trình bày báo cáo nghiên cứu, tổng kết chuyên đề
 A. MỤC TIÊU
 1. Năng lực
 a. Về năng lực chung
 - HS rèn luyện được các năng lực chung như
Năng lực giao tiếp và hợp tác
Năng lực tự chủ và tự học
Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo
 b. HS rèn luyện được các năng lực môn học
 - Năng lực ngôn ngữ: biết vận dụng các tri thức đã học vận dụng vào 
 + Biết viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề văn học dân gian
 + Biết thuyết trình về một vấn đề văn học dân gian
 + Biết các yêu cầu cơ bản và cách thức nghiên cứu về một vấn đề nói chung, 
 một vấn đề văn học dân gian nói riêng
 - Năng lực văn học: có hiểu biết về các vấn đề văn học dân gian
 2. Phẩm chất
- Yêu nước
- Chăm chỉ
- Trách nhiệm
 B. CHUẨN BỊ
- Sách giáo khoa, sách giáo viên
- Các tài liệu tham khảo cần thiết
- Video clip về văn học dân gian
PHẦN I: TẬP NGHIÊN CỨU
 I. MỤC TIÊU
 1. Năng lực
- HS hiểu và trình bày được các khái niệm cơ bản về báo cáo nghiên cứu
- HS biết cách xác định đề tài, vấn đề, nội dung nghiên cứu
- Học sinh biết lập kế hoạch, thu thấp tài liệu phục vụ cho quá trình nghiên cứu
 2. Phẩm chất
- Trách nhiệm, chăm chỉ, yêu nước Dựa vào phần tri thức tổng quát trong tiếng nói của cả văn học và tín 
 sách giáo khoa, kết hợp với hiểu biết ngưỡng, triết lí, đạo đức, là sản 
 của bản thân em, hãy vẽ sơ đồ tư duy phẩm của nhiều chất liệu nghệ thuật
 thể hiện các hiểu biết về văn học dân • Tình tập thể và truyền miệng: nhiều 
 gian người cùng tham gia vào quá trình 
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ sáng tạo và lưu truyền tác phẩm 
Học sinh làm việc nhóm trong thời gian VHDG, VHDG thường được lưu 
10 phút truyền bằng phương thức truyền 
Vẽ sơ đồ tư duy trên giấy A0 miệng
Bước 3: Báo cáo, thảo luận • Tính diễn xướng: hoạt động lưu 
- Gọi 2 nhóm trình bày kết quả làm việc truyền vhdg gắn liền với việc biểu 
- Các nhóm còn lại bổ sung, chỉnh sửa, diễn trong những sinh hoạt mang tính 
 nhận xét cộng đồng
Bước 4: Kết luận • Tính dị bản có nhiều văn bản giống 
- GV nhận xét chung, bổ sung, chỉnh nhau về chủ đề và nội dung chính, 
 sửa và kết luận nhưng có một số sự khác biệt ở chi 
- HS ghi ý chính vào vở tiết hoặc lời văn
 3. Các thể loại văn học dân gian
 - Tự sự dân gian: thần thoại, truyền 
 thuyết, truyện cổ tích, truyện ngụ 
 ngôn, truyện cười, sử thi, truyện thơ 
 dân gian
 - Trữ tình: ca dao – dân ca
 - Các câu nói kinh nghiệm: tục ngữ, câu 
 đố, vè,
 - Tích trò và sân khấu dân gian: tuồng, 
 chèo, trò diễn sân khấu
Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu về việc xác định - Xác định đề tài, vấn đề, mục tiêu, nội 
đề tài, mục tiêu nội dung và lập kế dung và lập kế hoạch nghiên cứu
hoạch nghiên cứu - Xác định đề tài, vấn đề nghiên cứu
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ - Báo cáo nghiên cứu là loại văn bản 
Làm việc cá nhân trong vòng 2 phút, đọc trình bày kết quả tìm hiểu, khám phá 
lại phần tri thức tổng quát và phần I trong sâu về một vấn đề xã hội hoặc văn học 
sách giáo khoa và những kiến giải riêng của người 
Chia các nhóm thành 2 đội: đội chuyên viết về vấn đề nghiên cứu đó trên cơ 
gia và đội phóng viên sở các thông tin phong phú thu thập 
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ được.
Các nhóm cùng xem lại kiến thức trong - Đề tài vấn đề nghiên cứu là đối tượng 
sách giáo khoa và đặt ra các câu hỏi trong được lựa chọn để nghiên cứu. 
vòng 5 phút - Đề tài vấn đề nghiên cứu văn học dân - Lập kế hoạch là dự kiến, hình dung và 
 sắp xếp các bước cần tiến hành theo một 
 trình tự thời gian hợp lí.
 - Kế hoạch thường được trình bày dưới 
 dạng bảng thể hiện rõ nội dung của từng 
 hoạt động (nội dung từng công việc, cách 
 tiến hành, thời gian dự kiến, sản phẩm, 
 người thực hiện)
 - Gợi ý:
 + Việc triển khai gồm những hoạt động 
 nào?
 + Hoạt động được thực hiện ở đâu?
 + Kết quả, sản phẩm của từng hoạt động 
 và kết quả, sản phẩm cuối cùng?
 + Thời gian hoàn thành hoạt động?
 + Ai được phân công thực hiện và cần 
 phối hợp với ai?
Nhiệm vụ 4: Tìm hiểu các cách thu II. THU THẬP THÔNG TIN
thập thông tin 1. Sưu tầm tài liệu
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ - Các nguồn sưu tầm tài liệu:
Hãy đọc kĩ lại sách giao khoa, sau đó + Sách báo
điền vào phiếu học tập số 2 + Internet
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Cần trích dẫn tài liệu đúng quy định và 
Học sinh hoan thanh phiếu học tập trong ghi rõ nguồn gốc.
10 phút - Kĩ thuật ghi chép nhanh.
Bước 3: thảo luận 2. Phỏng vấn, tham khảo ý kiến chuyên 
Mời 1 -2 học sinh trinh bày phiếu học tập gia
Bước 4: Kết luận - Chuyên gia: nghệ nhân dân gian, nhà 
 nghiên cứu văn học dân gian, hoặc giáo 
 viên am hiểu về các vấn đề bạn đang 
 nghiên cứu.
 - Phỏng vấn: 
 + Xác định mục đích phỏng vấn
 + Đối tượng được phỏng vấn 
 + Cần chuẩn bị trước nội dung phỏng vấn 
 + Hình thức: trực tiếp hoặc gián tiếp
Nhiệm vụ 5: Xử lí, tổng hợp thông tin + Trong quá trình phỏng vấn cần bộc lộ kĩ 
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ năng tương tác với người được phỏng + Hàng cuối của trang: ghi nội dung tổng 
 kết về kiến thức, kĩ năng. 
 - Tác dụng: 
 + Thấy được mối quan hệ giữa những nội 
 dung cụ thể và nội dung khái quát về vấn 
 đề.
 + Có thể dễ dàng điều chỉnh, bổ sung 
 thông tin trong từng cột.
 4. Lập hồ sơ tài liệu 
 - Là tổng hợp và sắp xếp văn bản, tài liệu 
 có được trong quá trình tìm hiểu đề tài, 
 vấn đề thành hồ sơ theo những nguyên 
 tắc, phương pháp nhất định và mục tiêu 
 nghiên cứu đã xác định. 
 - Hồ sơ tài liệu bao gồm:
 + Các tác phẩm có liên quan
 + Danh mục tài liệu tham khảo
 + Các tranh ảnh, số liệu, bảng biểu
 + Các nội dung ghi chép
 + Các minh chứng khác
RÚT KINH NGHIỆM
- Tự đánh giá rút kinh nghiệm
- Đanhs giá từ học sinh
- Xem phiếu KWL, thu thập ý kiến của học sinh
PHỤ LỤC: CÁC PHIẾU HỌC TẬP SỬ DỤNG TRONG CHỦ ĐỀ
 PHIẾU SỐ 1: PHIẾU KWL PHIẾU SỐ 2: SƠ ĐỒ CÁC CÁCH THU THẬP THÔNG TIN
 PHẦN II. VIẾT BÁO CÁO NGHIÊN CỨU
 VỀ MỘT VẤN ĐỀ VĂN HỌC DÂN GIAN (5 tiết)
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT Bước 3: Báo cáo kết quả 
Hs trả lời các câu hỏi và tìm từ khoá: VIẾT BÁO CÁO
Bước 4: Kết luận, nhận định
Gv nhận xét, dẫn dắt vào bài mới
Hoạt động 1 : Hình thành kiến thức
I. Cách triển khai báo cáo nghiên cứu theo từng loại đề tài
a. Mục tiêu: Nắm được các bước triển khai báo cáo nghiên cứu văn học dân gian 
theo từng loại đề tài: nghiên cứu một tác phẩm văn học dân gian (truyện cổ dân gian, 
một bài hoặc một chùm ca dao), nghiên cứu một loại hình tượng hoặc một loại chi tiết 
trong tác phẩm văn học dân gian, nghiên cứu một lễ hội dân gian.
b. Tổ chức thực hiện
 Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt
 1. Nghiên cứu một tác phẩm văn I. Cách triển khai báo cáo nghiên cứu theo 
 học dân gian từng loại đề tài
 a.Nghiên cứu một truyện cổ dân 1. Nghiên cứu một tác phẩm văn học dân 
 gian gian
 Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ a. Nghiên cứu một truyện cổ dân gian
 - Yêu cầu các nhóm rà soát hồ sơ tài Bước 1: Chuẩn bị
 liệu của nhóm mình ( đã hoàn thành - Rà soát hồ sơ, tài liệu để kiểm tra lại các văn 
 ở phần I): tên đề tài, văn bản các tác bản tác phẩm đã tìm được, đánh dấu những 
 phẩm tìm được và tài liệu tham phần cần trích dẫn.
 khảo liên quan. -Soát lại từng tài liệu tham khảo cụ thể, đánh 
 - Tìm ý, lập dàn ý cho đề tài nhóm dấu vào những đoạn cần phát triển, trao đổi 
 lựa chọn theo các câu hỏi gợi ý hoặc trích dẫn
 trong sách CĐ/ tr 20. - Diễn đạt thật chính xác tên đề tài. 
 +Vì sao truyện này được chọn để Bước 2: Tìm ý, lập đề cương
 nghiên cứu? Truyện được lấy từ Đề tài: Sức hấp dẫn của truyện cổ tích “Tấm 
 nguồn nào? Cám”
 +Có thể thấy tìm bao nhiêu bản kể * Tìm ý
 của truyện này? Điểm khác biệt - Đây là một câu chuyện cổ tích nổi tiếng, 
 giữa các bản kể? Vì sao bản kể này quen thuộc với nhiều thế hệ. Truyện được lấy 
 lại được chọn để nghiên cứu? từ một tuyển tập truyện cổ tích dân gian.
 +Truyện thuộc thể loại nào? Những - Các bản kể của truyện Tấm Cám: bản kể của 
 dấu hiệu nào trong truyện thể hiện Nguyễn Đổng Chi, của Nguyễn Văn Ngọc. 
 đặc trưng của thể loại đó? Điểm khác biệt giữa các bản kể: cái chết của 
 +Truyện đã được nghiên cứu, đánh mụ dì ghẻ 
 giá như thế nào? ( trích dẫn một số - Truyện thuộc thể loại truyện cổ tích. Dấu 
 nhận định tiêu biểu, có giá trị) hiệu thể hiện đặc trưng của thể loại: có yếu tố 
 + Câu chuyện được diễn biến thế thần kì.
 nào? Những chi tiết, sự kiện đặc - Truyện đã được nhiều nhà nghiên cứu, phê