Giáo án Bộ 16 Chuyên đề Bồi dưỡng HSG Ngữ văn 7 - Chuyên đề 5: Viết bài văn nghị luận về một vấn đề trong đời sống

 Ngày soạn: 
Ngày dạy: 
BUỔI 7:
 CHUYÊN ĐỀ 5: VIẾT BÀI VĂN NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TRONG 
 ĐỜI SỐNG
 (Dùng chung 3 bộ sách)
 Thời lượng: 6 tiết
I.MỤC TIÊU
1. Kiến thức:
- Biết viết bài văn nghị luận về 1 vấn đề trong đời sống.
- Nêu được vấn đề và ý kiến cần bàn luận.
- Trình bày được sự tán thành với ý kiến cần bàn luận
- Đưa ra được những lí lẽ rõ ràng và bằng chứng đa dạng để chứng tỏ sự tán thành 
hay phản đối là có căn cứ.
2. Năng lực: 
* Năng lực chung:
- Năng lực tự chủ và tự học:
+ Tự điều chỉnh tình cảm, thái độ, hành vi của mình
+ Thích ứng với cuộc sống
- Năng lực giao tiếp và hợp tác
+ Xác định trách nhiệm và hoạt động của bản thân
* Năng lực đặc thù
- Biết viết bài văn nghị luận về 1 vấn đề trong đời sống.
- Nêu được vấn đề và ý kiến cần bàn luận.
- Trình bày được sự tán thành với ý kiến cần bàn luận
- Đưa ra được những lí lẽ rõ ràng và bằng chứng đa dạng để chứng tỏ sự tán thành 
hay phản đối là có căn cứ.
3. Phẩm chất: Nhân ái:
+ Trân trọng danh dự, sức khoẻ và cuộc sống riêng tư của người khác.
+ Không đồng tình với cái ác, cái xấu; không cổ xuý, không tham gia các hành vi 
bạo lực; sẵn sàng bênh vực người yếu thế, thiệt thòi,...
+ Tôn trọng sự khác biệt về nhận thức, phong cách cá nhân của những người khác
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
- KHBD, PHT, một số đề tham khảo.
- Học ôn lại bài.
 III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1.HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU/KHỞI ĐỘNG II. Phương pháp làm bài
1. Phương pháp chung:
Bước 1: Chuẩn bị trước khi viết
- Xác định, lựa chọn đề tài: Trong cuộc 
sống hàng ngày, có biết bao vấn đề gợi 
những cách nhìn nhận, đánh giá đa chiều 
và được thể hiện bằng những ý kiến khác 
nhau. HS có thể tham khảo các đề tài 
được giới thiệu hoặc tự tìm đề tài mới 
(sách báo, internet,..)
-Xác định mục đích: Trình bày ý kiến 
đồng tình hay phản bác, vừa đồng tình, 
vừa phản bác, đưa ra lí lẽ, bằng chứng 
phù hợp thuyết phục mọi người đồng tình 
với quan điểm của mình, từ đó rút ra ý 
nghĩa của vấn đề.
-Thu thập tư liệu: Thu thập các bằng 
chứng xác đáng để tăng thuyết phục cho 
lập luận. 
Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý
a.Tìm ý:
- Vấn đề gì được nêu ra để bàn luận?
- Vấn đề gợi ra những cách hiểu nào? Một 
vấn đề có thể được hiểu theo nhiều cách:
+ Đúng
+ Sai
+ Vừa đúng vừa sai HS làm việc cá nhân, nhóm, thực hiện tượng mà 
nhiệm vụ. mình quan 
Bước 3: Báo cáo, thảo luận: tâm.
HS báo cáo kết quả, nhận xét.
Bước 4: Kết luận, nhận định. - Nêu được vấn 
GV nhấn mạnh những yêu cầu cần đạt đề và suy nghĩ 
trong một bài viết. của người viết
GV lưu ý: Kiểu bài này đã học ở lớp 6 
nhưng theo tinh thần Chương trình giáo - Giải thích lí do 
dục phổ thông 2018 là mỗi khối lớp có vì sao người 
yêu cầu về mức độ và phạm vi khác 
 viết quan tâm 
nhau. Vì như vậy mới đảm bảo được 
mục tiêu phát triển năng lực tư duy và đến vấn đề đó
phẩm chất của học sinh. - Đưa ra lí lẽ, 
 bằng chứng để 
 làm sáng tỏ ý 
 kiến của mình.
 *Lưu ý: 
 - Chưa yêu cầu 
 hs bàn bạc mở 
 rộng vấn đề hay 
 rút ra bài học 
 nhận thức và 
 hành động.
 - Lí lẽ, dẫn 
 chứng ở phạm 
 vi hẹp, đơn 
 giản, ngắn gọn.
 Lớp 7 *Yêu cầu học Trình bày 
 sinh bước đầu bằng một 
 viết bài văn bài văn.
 nghị luận về 
 một vấn đề 
 trong đời sống, vi đa dạng và 
 rộng hơn so với 
 lớp 6.
2. Các yếu tố trong bài văn nghị luận 
về một vấn đề đời sống (trình bày ý 
kiến tán thành hay phản đối)
- Vấn đề nghị luận: Thuộc chủ đề, đề tài 
gì?
- Luận điểm: là nội dung chính của bài 
văn nghị luận về một vấn đề đời sống.
- Luận cứ: lí lẽ, dẫn chứng, phân tích, 
bình luận
+ Lí lẽ: ngắn gọn, thuyết phục, khách 
quan
+ Dẫn chứng: có tính xác thực được lấy 
từ đời sống, từ nghiên cứu khoa họcvà 
phải phù hợp với vấn đề nghị luận.
- Lập luận: Cách sử dụng các luận cứ 
làm rõ vấn đề nghị luận nhằm thuyết 
phục người đọc, người nghe.
3. Nội dung của bài nghị luận trình 
bày ý kiến về một vấn đề đời sống rất 
phong phú:
- Gia đình
- Tình bạn
- Tình thầy trò
- Thiên nhiên ? Dạng cụ thể và dạng mở (gián tiếp) cụ Ví dụ:
thể như thế nào ạ?
 Đề 1. Sống giản dị là một lối sống tốt, 
Cho ví dụ minh họa. cần phát huy. Em có đồng tình với ý kiến 
 đó không? Hãy viết bài văn thể hiện ý 
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
 kiến của em.
HS làm việc cá nhân, nhóm, thực hiện 
nhiệm vụ. Đề 2. Bảo vệ môi trường là bảo vệ cuộc 
Bước 3: Báo cáo, thảo luận:
 sống của chúng ta. Em có đồng tình với 
HS báo cáo kết quả, nhận xét.
Bước 4: Kết luận, nhận định. quan điểm trên không? Hãy bày tỏ ý 
GV nhận xét, đánh giá kiến của mình bằng một bài văn nghị 
 luận.
 b. Dạng đề mở và gián tiếp: là dạng đề 
 mà đê bài chỉ nêu vấn đề nghị luận, 
 không nêu yêu cầu hoặc vấn đề nghị 
 luận phải thông qua một số ngữ liệu (ngữ 
 liệu có thể là câu văn, câu thơ, câu nói, 
 hay một đoạn văn, đoạn thơ, mẫu 
 chuyện, hình ảnh, số liệu, thông tin,)
 Ví dụ:
 Đề 1. Có những bạn trẻ chỉ biết mải mê 
 dán hình thần tượng khắp nơi, chỉ biết 
 đắm chìm trong sở thích của riêng 
 mình
 Họ đâu thấy rằng bên cạnh đó có 
 những người đang vì họ mà vất vả, lo 
 toan ; có những người đã dành cho họ 
 bao nhiêu yêu thương, trìu mến
 Những bạn trẻ ấy đâu biết rằng họ 
 đang sống vô cảm ngay trong chính gia 
 đình mình. ? Em tìm ý và lập dàn ý như thế nào? - Sự đồng cảm, thương yêu, chia sẻ để 
 ? Mở bài trực tiếp và gián tiếp đối với cùng vượt qua đại dịch (tình người ấm 
 kiểu bài này như thế nào? Ví dụ minh áp)
 họa.
 ? Kết bài trực tiếp và gián tiếp đối với - Sự hi sinh của bản thân mỗi người vì 
 kiểu bài này như thế nào? Ví dụ minh người khác, vì cộng đồng
 họa.
 ? Khi viết em cần lưu ý điều gì? - Ý chí quyết tâm chung sức chống lại 
 ? Viết xong em chỉnh sửa bài viết ra đại dịch.
 sao?
 Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: =>Khi làm bài HS có thể chọn một 
 HS làm việc cá nhân, nhóm, thực hiện trong số những nội dung trên để làm
 nhiệm vụ.
 Bước 3: Báo cáo, thảo luận: b. Lập dàn ý
 HS báo cáo kết quả, nhận xét.
 Bước 4: Kết luận, nhận định.
 GV nhận xét, đánh giá
 Nội Thể hiện quan điểm tán Thể hiện quan điểm Thể hiện quan điểm 
dung thành phản bác vừa tán thành vừa 
 phản bác
Các phần
Mở bài - Giới thiệu vấn đề đời - Giới thiệu vấn đề đời - Giới thiệu vấn đề đời 
 sống cần bàn. sống cần bàn. sống cần bàn.
 - Bày tỏ ý kiến tán thành - Bày tỏ ý kiến phản đối 
 cách nhìn nhận về vấn đề cách nhìn nhận về vấn đề
Thân bài - Nêu ý kiến đáng quan - Trình bày thực chất của - Vấn đề được nêu ra 
 tâm về vấn đề ý kiến, quan niệm đã nêu để bàn luận.
 để bàn luận
 - Thể hiện thái độ tán - Nêu ý kiến đáng 
 thành ý kiến được nêu quan tâm về vấn đề.
 bằng các ý: trích dẫn một câu nói, một đoạn thơ, dẫn 
dắt từ thực tế cuộc sống->nêu lên vấn 
đề nghị luận.
Ví dụ: Có ý kiến cho rằng “Đời sống 
của chúng ta sẽ bị tổn hại rất nhiều nếu 
mỗi người không có ý thức bảo vệ môi 
trường”. Em có đồng tình với quan 
điểm trên không? Vì sao? Hãy viết bài 
văn bày tỏ ý kiến của mình.
Mở bài tham khảo 1: “Tổ quốc Việt 
Nam xanh ngát/Có sạch đẹp mãi được 
không? Điều đó tùy thuộc hành động 
của bạn/ Tùy thuộc vào bạn mà thôi”. 
Lời bài hát ấy như lời nhắc nhở xoáy sâu 
vào suy nghĩ của mỗi người, thôi thúc 
mỗi chúng ta cần hành động để bảo vệ 
môi trường xanh - sạch- đẹp. Chính vì 
vậy, có ý kiến cho rằng: “Đời sống của 
chúng ta sẽ bị tổn hại rất nhiều nếu mỗi 
người không có ý thức bảo vệ môi 
trường”. Em hoàn toàn đồng ý với quan 
điểm này.
Mở bài tham khảo 2: Mỗi người trong 
chúng ta luôn cố gắng để xây dựng cho 
cuộc sống của mình tươi đẹp hơn. Thế 
nhưng chúng ta đâu biết rằng chỉ một 
hành động vô ý nhỏ bé của mình cũng 
đủ làm tổn hại đến môi trường, đến cuộc 
sống của chúng ta. Vậy nên có ý kiến 
cho rằng “Đời sống của chúng ta sẽ bị 
tổn hại rất nhiều nếu mỗi người không