Dạy thêm Ngữ văn 7 (Kết nối tri thức) - Chuyên đề Văn bản nghị luận

 5. VĂN BẢN NHỊ LUẬN
ĐỀ 1: Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu
 Đọc sách là sinh hoạt và nhu cầu trí tuệ thường trực của con người có cuộc 
sống trí tuệ. [] Không đọc sách tức là không còn nhu cầu về cuộc sống trí tuệ 
nữa. Và khi không còn nhu cầu đó nữa, thì đời sống tinh thần của con người nghèo 
đi, mòn mỏi đi, cuộc sống đạo đức cũng mất luôn nền tảng. Đây là một câu chuyện 
nghiêm túc, lâu dài và cần được trao đổi, thảo luận một cách cũng rất nghiêm túc, 
lâu dài. Tôi chỉ muốn thử nêu lên ở đây một đề nghị: Tôi đề nghị các tổ chức thanh 
niên của chúng ta, bên cạnh những sinh hoạt thường thấy hiện nay, nên có một 
cuộc vận động đọc sách trong thanh niên cả nước; và vận động từng nhà gây dựng 
tủ sách gia đình.
 Gần đây có một nước đã phát động phong trào trong toàn quốc mỗi người mỗi 
ngày đọc lấy 20 dòng sách. Chúng ta cũng có thể làm như thế, hoặc vận động mỗi 
người trong mỗi năm đọc lấy một cuốn sách. Cứ bắt đầu bằng việc rất nhỏ, không 
quá khó. Việc nhỏ đấy nhưng rất có thể là việc nhỏ khởi đầu một công cuộc lớn.
 ( Theo Nguyên Ngọc, Một đề nghị, tạp chí Điện tử Tiasang.com.vn, ngày 19-7-
 2007)
Câu 1: Chỉ ra phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích trên?
Câu 2: Vì sao tác giả cho rằng: “Không đọc sách tức là không còn nhu cầu về cuộc 
sống trí tuệ nữa”?
Câu 3: Theo anh/ chị việc nhỏ và công cuộc lớn mà tác giả đề cập đến trong đoạn 
văn là gì?
Câu 4: Thông điệp mà tác giả gửi gắm qua đoạn trích?
Câu 5: Hãy viết một bài văn ngắn (Khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/ 
chị về ý kiến được nêu trong đoạn trích ở phần đọc hiểu: “ Đọc sách là sinh hoạt 
và nhu cầu trí tuệ thường trực của con người có cuộc sống trí tuệ”.
GỢI Ý
Câu 1: Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận 
Câu 2: Lí do vì không đọc sách thì đời sống tinh thần của con người sẽ nghèo đi, 
cuộc sống đạo đức cũng mất luôn nền tảng. 
Câu 3:
- Việc nhỏ là vận động đọc sách và gây dựng tủ sách trong mỗi gia đình, mỗi 
người có thể đọc từ vài chục dòng mỗi ngày đến một cuốn sách trong một năm.
- Công cuộc lớn: Đọc sách trở thành ý thức, thành nhu cầu của mỗi người, mỗi gia 
đình trong xã hội, phấn đấu đưa việc đọc sách trở thành văn hóa quốc gia, dân tộc. 
Câu 4:
- Thông điệp: Từ việc khẳng định đọc sách là biểu hiện của con người có cuộc 
sống trí tuệ, không đọc sách sẽ có nhiều tác hại tác giả đã đưa ra lời đề nghị về 
phong trào đọc sách và nâng cao ý thức đọc sách ở mọi người. 
Câu 5: “Đọc sách là sinh hoạt và nhu cầu trí tuệ thường trực của con người có 
cuộc sống trí tuệ”
a. Giải thích: Nhu cầu trí tuệ thường trực là nhu cầu thường xuyên, cần thiết để 
mở rộng tri thức và tầm hiểu biết
b. Bàn luận những tác dụng to lớn của việc đọc sách: - Sai lầm đem đến những tổn thất về cả vật chất, tinh thần (nỗi buồn, sự chán nản, 
tuyệt vọng,...)
- Sai lầm cũng đem đến những bài học kinh nghiệm, bài học về ý chí, nghị lực; bài 
học về cách đối nhân xử thế, cách sống, cách làm người,..
Câu 4:
Thông điệp có ý nghĩa nhất: Đừng sợ thất bại, sai lầm, đừng sợ mọi thử thách, gian 
khổ, hãy bản lĩnh, tự tin đối mặt với mọi sóng gió để rèn luyện bản thân,...
 ĐỀ 3: Đọc đoạn trích sau đây và thực hiện các yêu cầu: 
Có người nghĩ rằng hưởng thụ cuộc sống đồng nghĩa với vật chất. Nhưng không. 
Hưởng thụ cuộc sống tức là tận hưởng mọi thứ tốt đẹp mà cuộc đời và vũ trụ đem 
đến cho bạn. Vật chất, tinh thần, thể xác. Cổ điển hay hiện đại. Nắng và gió, ngày 
và đêm. Mặt trời và mặt trăng, cây cối, núi sông và cỏ dại. Tình bạn, tình yêu. Mọi 
thứ, nếu bạn có thể nhận ra chúng. Đáng buồn là nhiều lúc, chúng ta không nhận 
ra chúng, mà chỉ nhìn thấy những ảo ảnh khác. Chúng ta bị ảo giác. 
 (Theo nguồn: https://truyenfull.vn/neu-biet-tram-nam-la-huu-han/)
Câu 1: (0,5 điểm) Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích
Câu 2: (1,0 điểm) Tìm phép liệt kê có trong đoạn
Câu 3: (1,0 điểm) Phép liệt kê trong đoạn có tác dụng gì ?
Câu 4: (0,5) Cho biết nội dung chính của đoạn trích
GỢI Ý: 
1.Phương thức biểu đạt chính của đoạn: Nghị luận
2.Phép liệt kê có trong đoạn:
- Vật chất, tinh thần, thể xác
- Cổ điển hay hiện đại
- Nắng và gió, ngày và đêm
- Mặt trời và mặt trăng, cây cối, núi sông và cỏ dại
- Tình bạn, tình yêu
3.Tác dụng của phép liệt kê: Diễn tả một cách đầy đủ và sâu sắc hơn những thứ mà 
con người có thể tận hưởng trong cuộc sống
4.Nội dung chính: Đoạn trích bày tỏ quan niệm về vấn đề hưởng thụ cuộc sống của 
con người
 ĐỀ 4: Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu
 “Bạn có thể không thông minh bẩm sinh nhưng bạn luôn chuyên cần và vượt 
qua bản thân từng ngày một. Bạn có thể không hát hay nhưng bạn là người không 
bao giờ trễ hẹn. Bạn không là người giỏi thể thao nhưng bạn có nụ cười ấm áp. 
Bạn không có gương mặt xinh đẹp nhưng bạn rất giỏi thắt cà vạt cho ba và nấu ăn 
rất ngon. Chắc chắn, mỗi một người trong chúng ta đều được sinh ra với những 
giá trị có sẵn. Và chính bạn, hơn ai hết, trước ai hết, phải biết mình, phải nhận ra 
những giá trị đó.”
 (Trích Nếu biết trăm năm là hữu hạn...- Phạm Lữ Ân)
 a. Gọi tên phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích. 
 b. Xác định câu văn nêu khái quát chủ đề của đoạn.
 c. Chỉ ra điểm giống nhau về cách lập luận trong 4 câu đầu của đoạn trích. 
 d. Cho mọi người biết giá trị riêng (thế mạnh riêng) của bản thân bạn. Trả lời + Học hỏi giúp xây nên thứ vũ khí hủy diệt
+ Là cách để ta luôn luôn theo kịp được với thời đại.
+ Học hỏi để nâng cao hình tượng trong mắt người khác
+ Học hỏi giúp ta liên hệ đến nhiều thứ, từ đó biết thêm nhiều điều khác nữa.
- Ý nghĩa của việc học hỏi:
+Mở rộng hiểu biết bản thân, giúp bạn tự tin về mọi mặt trong cuộc sống.
+ Học hỏi sẽ giúp tâm hồn rộng mờ, bắp kịp xu thế của thời đại.
+ Dễ dàng đạt được sự thành công.
- Nếu không học hỏi, nâng cao bản thân, con người sẽ tụt hậu. Mỗi cá nhân tụt hậu 
sẽ kéo theo sự thoái hóa về nhiều mặt trong xã hội.
- Các nguồn để học hỏi: sách vở, từ những người thân, bạn bè, thầy cô, từ trải 
nghiệm của cá nhân mình,
- Phê phán những người lười biếng, tự cao, tự mãn với bản thân.
- Liên hệ bản thân: Em đã không ngừng học hỏi hay chưa? Hãy chia sẻ đôi điều về 
bản thân mình trong chủ đề trên? Phương pháp phân tích, tổng hợp.
=>Tóm tại, học hỏi là quá trình giúp bạn hiểu biết nhiều hơn về cuộc đời, và nhờ 
học hỏi, bạn sẽ hiểu rõ được bản chất ở những vấn đề mà bạn tiếp cận, rút ra được 
đâu là điều nên làm, đâu là điều không nên làm, điều nào là tốt, điều nào là xấu,....
ĐỀ 6: Đọc bài văn nghị luận sau và trả lời câu hỏi:
 ĐỪNG SỢ VẤP NGÃ
 Bất cứ ai cũng đã từng thất bại, đã từng vấp ngã ít nhất một lần trong đời như 
một quy luật bất biến của tự nhiên. Có nhiều người có khả năng vực dậy, đứng lên 
rồi nhẹ nhàng bước tiếp như thể chẳng có chuyện gì xảy ra, nhưng cũng có nhiều 
người chỉ có thể ngồi một chỗ và vẫn luôn tự hỏi lí do vì sao bản thân lại có thể dễ 
dàng “mắc bẫy” đến như thế
Bất kì vấp ngã nào trong cuộc sống cũng đều mang lại cho ta một bài học đáng 
giá: về một bài toán đã áp dụng cách giải sai, về lòng tốt đã gửi nhầm chủ nhân 
hay vẽ một tình yêu lâu dài bỗng phát hiện đã trao nhầm đối tượng,
 Đừng để khỉ tia nắng ngoài kia đã lên, mà con tim vẫn còn băng lạnh. Đừng để 
khi cơn mưa kia đã tạnh, mà những giọt lệ trên mi mắt vẫn còn tuôn rơi. Thời gian 
làm tuổi trẻ đi qua nhanh lắm, không gì là mãi mãi, nên hãy sống hết mình để 
không nuối tiếc những gì chỉ còn lại trong quá khứ mà thôi
 (Trích Hãy học cách đứng lên sau vấp ngã, theo 
  4/6/2015)
a. Hãy chỉ ra phương thức biểu đạt chính của đoạn trích. (0,5 điểm)
b. Đoạn văn trên để cập đến nội dung gì? (0,5 điểm)
c. Hãy giải thích vì sao tác giả lại cho rằng “Bất kì vấp ngã nào trong cuộc sống 
cũng đểu mang lại cho ta một bài học đáng giá”. (1 điểm)
d. Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ gì trong hai câu văn sau: “Đừng để khi tia 
nắng ngoài kia đã lên, mà con tim vẫn còn băng lạnh. Đừng để khi cơn mưa kia đã 
tạnh, mà những giọt lệ trên mi mắt vẫn còn tuôn rơi”? Hãy phân tích hiệu quả biểu 
đạt của biện pháp tu từ đó. (1 điểm)
e. Có ý kiến cho rằng: “Chiến thắng bản thân là chiến thắng hiển hách nhất”. 
Anh/Chị hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 từ) trình bày suy nghĩ của mình vể ý tranh với chính bản thân mình. Bởi lẽ, điều không tốt ở chính ta không phải lúc 
nào cũng dễ nhận ra – nhất là khi ta đứng trước những cám dỗ. Tuy nhiên, nếu 
nhận ra hạn chế của bản thân để vươn lên lại là sự tự khẳng định mình. Có rất 
nhiều tấm gương như thế, chẳng hạn Socrates nói ngọng bẩm sinh nhưng ông đã 
chiến thắng trong cuộc chiến đấu với phần khiếm khuyết của bản thân bằng cách 
tập nói, luyện diễn thuyết trước sóng biển để trở thành nhà hùng biện. Như vậy, 
câu nói chứa đựng một quan niệm sống đúng đắn – hướng con người vươn tới 
những giá trị đích thực của bản thân để hoàn thiện nhân cách.
ĐỀ 7: Đọc câu chuyện sau và trả lời câu hỏi:
 Tôi được tặng một chiếc xe leo núi rất đẹp nhân dịp sinh nhật của mình. 
Trong một lần đạp xe ra công viên chơi, một cậu bé cứ quẩn quanh ngắm nhìn 
chiếc xe với vẻ thích thú và ngưỡng mộ thật sự.
- Chiếc xe này của bạn đấy à ? – Cậu bé hỏi.
 - Anh mình đã tặng nhân dịp sinh nhật của mình đấy. – Tôi trả lời, không 
giấu vẻ tự hào và mãn nguyện.
- Ô ước gì- Cậu bé nói.
 Dĩ nhiên là tôi biết cậu bé đang nghĩ gì rồi. Chắc chắn cậu ấy ước ao có 
được người anh như thế. Nhưng câu nói tiếp theo của cậu bé nằm ngoài dự đoán 
của tôi.
 - Ước gì tôi có thể trở thành một người anh như thế ! – Cậu ấy nói chậm rãi 
và gương mặt lộ rõ vẻ quyết tâm.
 Sau đó, cậu đi về phía chiếc ghế đá sau lưng tôi, nơi một đứa em trai nhỏ tật 
nguyền ngồi và nói:
- Đến sinh nhật nào đó của em, anh sẽ mua tặng em chiếc xe lăn lắc tay nhé.
 ( Trích “Hạt giống tâm hồn”- Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố hồ Chí 
Minh) 
 Câu 1: (1 điểm)
 Xác định tên gọi thành phần trạng ngữ của câu in đậm ở câu chuyện trên. 
Theo em, ý nghĩa của trạng ngữ muốn thể hiện điều gì ở người anh ?
Câu 2: (2 điểm)
 Em hiểu ý nghĩa của câu nói: “Ước gì tôi có thể trở thành một người anh 
như thế!” như thế nào ?. Hãy tìm một câu tục ngữ, ca dao hay một nhan đề của một 
câu chuyện đã học có cùng chủ đề: ca ngợi tình cảm anh em gắn bó thắm thiết.
 Câu 3: (2 điểm)
 Dựa vào nội dung phần trích trên, em viết đoạn văn ngắn (10 dòng) nói về ý 
nghĩa của việc giữ gìn tình cảm anh em trong gia đình.
 GỢI Ý: 
 Xác định tên gọi thành phần trạng ngữ của câu in đậm ở câu 
 1
 chuyện trên. Theo em, ý nghĩa của trạng ngữ muốn thể hiện điều gì ở