Chuyên đề Hướng dẫn học sinh hoạt động trải nghiệm sáng tạo và làm bài tập nghiên cứu trong dạy học môn Ngữ Văn

 Chuyên đề: Hướng dẫn học sinh hoạt động trải nghiệm sáng tạo và làm bài 
tập nghiên cứu trong dạy học môn Ngữ Văn.
 Người thực hiện: Lê Thị Thanh Hằng
 PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài
1. Cơ sở lý luận
 Xuất phát từ mục tiêu giáo dục: Tăng cường thúc đẩy hoạt động của học 
sinh, kích thích tư duy, khơi gợi hứng thú khám phá. Đáp ứng nhu cầu phát triển 
toàn diện con người.
- Giúp HS hình thành và phát triển những phẩm chất, tư tưởng, ý chí, tình cảm, 
giá trị, kĩ năng sống; tiếp tục phát triển các năng lực quan trọng và đặc thù của 
môn Ngữ văn như: năng lực giao tiếp, năng lực thưởng thưucs và cmar thụ văn 
chương, năng lực sáng tạo... từ đó tham gia vào giao tiếp văn học và giao tiếp 
đời sống một cách có hiệu quả hơn.
- Giúp học sinh tích lũy kinh nghiệm riêng cũng như phát huy tiềm năng sáng 
tạo của cá nhân mình; định hướng mỗi cá nhân trở thành một chủ thể tiếp nhận 
và sản sinh lời nói một cách tích cực, chủ động, sáng tạo, luôn có ý thức trải 
nghiệm hành động và trải nghiệm xúc cảm để hình thành nên động cơ, niềm tin, 
giá trị sống;
- Giúp học sinh nâng cao hiểu biết, khả năng cảm thụ có chiều sâu cũng như 
đánh giá cái hay, cái đẹp của văn chương và nghệ thuật ngôn từ; có khả năng trải 
nghiệm thế giới nghệ thuật trong tác phẩm văn học, biết kết nối những trải 
nghiệm ấy với trải nghiệm đời sống để thẩm thấu sâu sắc hơn giá trị tác phẩm và 
làm phong phú hơn vốn sống cá nhân, hiểu biết xã hội của bản thân. (Giáo trình 
Thực hành dạy học Ngữ văn, Phạm Thu Hương (chủ biên), nxb ĐHSP, 2018
2. Cơ sở thực tế
- Xuất phát từ thực tế dạy học hiện nay: Yêu cầu của sự đổi mới trong các tiết 
dạy. Trường ta hiện nay rất chú trọng đến các việc trải nghiệm sáng tạo của học 
sinh
- Nhu cầu được học tập thông qua trải nghiệm sáng tạo và tự nghiên cứu bài học 
của học sinh
+ Thúc đẩy việc học: 
+ Tạo ra những thay đổi tư duy rõ rệt: 
+ Cung cấp một môi trường học tập an toàn: 
 1 - Nội dung trải nghiệm sáng tạo rất đa dạng mang tính tích hợp, tổng hợp cao, 
kết hợp nhiều lĩnh vực trong học tập, trong cuộc sống  Đây là một hoạt động 
có nhiều ưu thế, tạo sự gần gũi,kích thích tính chủ động sáng tạo của học sinh 
2. Báo cáo nghiên cứu về một vấn đề
 - Báo cáo nghiên cứu là văn bản trình bày kết quả nghiên cứu về một vấn đề 
dựa trên các dữ liệu khách quan, chính xác, đáng tin cậy. Viết báo cáo nghiên 
cứu là một hoạt động thực hành giúp bạn phát triển kĩ năng tìm hiểu, khám phá 
về đời sống xã hội và tự nhiên (con người, sự kiện, địa điểm, môi trường,) qua 
tư liệu thu thập được và trình bày kết quả tìm hiểu, khám phá đó. 
 - Vấn đề nghiên cứu có thể là một vấn đề đời sống hoặc một vấn đề gợi ra từ 
tác phẩm văn học.
II. NỘI DUNG 
1. Hướng dẫn học sinh tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo
a. Một số hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Ngữ 
Văn
1. Hoạt động câu lạc bộ, ngoại khóa
2. Tổ chức trò chơi
3. Tổ chức diễn đàn
4. Sân khấu hóa tác phẩm 
5. Tham quan, dã ngoại
6. Hoạt động thực tế
7. Hội thi/cuộc thi
b. Các bước tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo
Bước 1: Xác định nhu cầu tổ chức hoạt động TNST
Căn cứ vào nhiệm vụ, mục tiêu và chương trình giáo dục,giáo viên khảo sát để 
tiến hành hoạt động, nhưng cần tìm hiểu rõ đặc điểm học sinh, hiểu rõ về năng 
lực sáng tạo, năng lực thiết kế,tư duy 
 Bước 2: Đặt tên cho hoạt động
Nhan đề của hoạt động phải nói lên được chủ đề xuyên suốt của tiết học. Nhan 
đề phải tạo ra được sự lôi cuốn, hấp dẫn ,tạo được tâm lý hứng khởi và tích cực 
trong học sinh và giáo viên.
 Bước 3: Xác định mục tiêu hoạt động
Mục tiêu hoạt động cần rõ ràng,cụ thể phù hợp với đối tượng học sinh, phản ánh 
được các mức độ về kỹ năng, thái độ, hành động Mục tiêu phải cụ thể hóa, 
mỗi phần mang một màu sắc riêng.
Bước 4: Xác định nội dung và hình thức của hoạt động
Bước 5: Chuẩn bị hoạt động
Bước 6: Lập kế hoạch
Bước 7: Thiết kế chi tiết hoạt động
Bước 8: Kiểm tra, điều chỉnh và hoàn thiện chương trình hoạt động
2. Hướng dẫn học sinh viết và trình bày báo cáo nghiên cứu về một vấn đề
 3 + Kết luận: Khẳng định kết quả nghiên cứu và ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu, 
gợi mở những hướng tiếp cận mới
+ Tài liệu tham khảo: Ghi rõ tác giả, thời gian công bố, tên tài liệu, nơi công bố.
 Bạn cũng có thể trình bày đề cương dưới dạng một sơ đồ, Xác định ý tưởng 
trung tâm và viết quan điểm nghiên cứu dưới dạng một câu, sau đó phát triển ý 
tưởng trung tâm thành các ý chính, ý phụ và lựa chọn các dữ liệu, bằng chứng, 
đề làm sáng tỏ các ý. 
Bước 3: Viết bài nghiên cứu
- Triển khai mỗi luận điểm đã được xác định trong đề cương thành một đoạn văn
- Chú ý sử dụng ngôn ngữ phù hợp
- Sử dụng từ ngữ liên kết để thể hiện mối quan hệ logic giữa các ý, các đoạn
- Ghi nguồn trích dẫn đúng quy cách
- Sắp xếp tài liệu tham khảo theo đúng thông lệ
- Có thể chọn đưa vào báo cáo nghiên cứu một số sơ đồ, biểu đồ, hình ảnh 
phù hợp
Bước 4: Chỉnh sửa, hoàn thiện
Tự rà soát lại báo cáo nghiên cứu của mình theo các tiêu chí sau đây:
- Phần giới thiệu nêu rõ được vấn đề nghiên cứu, gây được sự chú ý và hấp dẫn 
đối với người đọc
- Các luận điểm chính đã được làm sáng tỏ qua những dữ liệu, bằng chứng xác 
thực, đáng tin cậy
- Các phần được sắp xếp theo trật tự logic, có sự liên kết chặt chẽ, không có sự 
trùng lặp
- Không có các thông tin thừa, không liên quan trực tiếp đến đề tài
- Bài viết đảm bảo tuân thủ các quy định về chính tả, không mắc lỗi từ ngữ và 
câu
2.2. Hướng dẫn học sinh trình bày báo cáo kết quả nghiên cứu về một vấn 
đề
1. Định hướng
a) Trình bày báo cáo kết quả nghiên cứu về một vấn đề là giới thiệu, thuyết trình 
trước người nghe về một vấn đề đã được nghiên cứu, tìm hiểu
b) Để trình bày báo cáo kết quả nghiên cứu về một vấn đề, các em cần:
- Xác định rõ người nghe là ai để có cách trình bày phù hợp.
- Hiểu rõ nội dung vấn đề để có thể trình bày một cách rõ ràng, tự tin, cảnh 
xác,
- Xác định thời lượng trình bày bài thuyết trình Chuẩn bị dàn ý bài thuyết trinh 
và các thiết bị hỗ trợ (hiện vật, tranh ảnh, máy chiếu,..)
- Biết trình bày vấn đề theo trình tự ba phần mở đầu, nội dung và kết thúc, nói tô 
rằng, có cảm xúc, biết kết hợp với các yếu tố phi ngôn ngữ và các thiết bị hỗ trợ.
- Tiến hành việc chuẩn bị (có thể chuẩn bị theo nhóm, tìm hiểu tài liệu trên sách, 
bảo, Internet,) và dự kiến các câu hỏi mà người nghe có thể đặt ra khi thảo luận.
2. Tiến hành báo cáo
a. Chuẩn bị nói và nghe
- Tóm tắt báo cáo kết quả nghiên cứu
- Gạch chân những luận điểm, thông tin chính của bài
 5 7