Chuyên đề Hướng dẫn học sinh cách học môn Ngữ văn

 CHUYÊN ĐỀ
 HƯỚNG DẪN HỌC SINH CÁCH HỌC MÔN NGỮ VĂN
 Năm học 2017 – 2018
 A. ĐÁNH GIÁ VIỆC THỰC HIỆN CHUYÊN ĐỀ NĂM HỌC 2016 - 2017
 Trong năm học 2016-2017 tổ Văn đã triển khai đến học sinh khôi 6 + 9 
chuyên đề “Hướng dẫn học sinh cách học môn Ngữ văn". Qua một thời gian thực 
hiện, chúng tôi đánh giá lai tình hình việc thực hiện chuyên đề như sau.
 I. Ưu điểm:
 Bước đầu, học sinh đã biết cách học từng phân môn.
 Biết cách soạn bài, chuẩn bị bài ở nhà.
 Phần lớn học sinh đã hình dung được tiến trình ôn tập, biết sắp xêp kế hoạch 
ôn tập để chuẩn bị cho bài kiểm tra.
 Đã biết hệ thống hoá kiến thức (ở mức cơ bản nhất) ttừng phân môn theo sơ 
đồ.
 2. Hạn chế:
 - Học sinh vận dụng cách học các phân môn chưa linh hoạt.
 - Học sinh còn hạn chế trong việc vận dụng từ lý thuyết sang thực hành.
 - Một số học sinh yếu bộ môn vẫn chưa biết cách xây dựng kế hoạch ôn tập 
cho bản thân mình.
 - Một số học sinh vẫn chưa xây dựng được thói quen tự học.
 * Đánh giá chung :
 Sau khi thực hiện chuyên đề, chỉ tiêu bộ môn Văn năm học 2016 - 2017 tuy 
có giám sút hơn năm học trước, nhưng chỉ tiêu đó đã đánh giá được một cách thực 
chất chất lượng học bộ môn của học sinh trong năm học. Để phát huy những ưu 
điểm và khắc phục những hạn chế trên, tổ Văn tiếp tục triển khai chuyên đề 
“Hướng dẫn học sinh cách học môn ngữ Văn” cho học sinh khối 7+8, năm học 
2017-2018.
 B. TRIỂN KHAI CHUYÊN ĐỀ “HƯỚNG DẪN HỌC SINH CÁCH 
HỌC MÔN NGỮ VĂN” Năm học 2017 -2018:
 Phần I: Mở đầu: 1.1. Hãy chuẩn bị tâm thế cho việc học bằng cách hãy tập trung chú ý:
 (?) Tại sao phải chú ý? Hậu quả của việc không chú ý luyện tập đối với diễn 
viên kịch nói?
 - Không thuộc lời thoại, lung túng trong diễn xuất
 - Lẫn lộn lời thọai giữa các cảnh kịch, màn kịch.
 - Hậu quả: Ảnh hưởng đến bản thân, gây ấn tượng không tốt cho người xem. 
Dần dần sẽ không có chỗ đứng trong lĩnh vực kịch nói.
 1.2. Hậu quả của việc học không chú ý.
 - Không thể theo dõi bài học.
 - Không thể suy nghĩ và không hiểu bài.
 - Không nắm được cốt lõi, bản chất của vấn đề.
 - Không trình bày lại được nội dung bài học.
 - Không vận dụng để làm bài tập được.
 - Không biết chắc lọc kiến thức để ghi, không thể nhớ.
 - Học bài sẽ không thuộc, khó thuộc, khó nhớ bài.
 1.3.Chú ý như thế nào?
 Khi bắt đầu giờ học hãy gạt bỏ ra khỏi đầu mọi vân đề khác không liên quan.
 Hãy nhìn, hãy nghe và cố gắng tái hiện lại trong đầu những gì vừa nghe, vừa 
nhìn.
 1.4. Chú ý những gì trong giờ học?
 - Nhìn, quan sát : Nhẩm, tái hiện lại trong đầu.
 - Đọc : Hiểu, cầm thụ tác phẩm.
 - Nghe : Tiếp thu và tái hiện.
 - Luyện tập :Vận dụng lí thuyết để giải quyết bài tập, qua đó củng cố khắc 
sâu kiến thức.
 1.5.Cách học để ghi nhớ, dễ vận dụng, không học vẹt (Học mà không 
hiếu).
 Để đạt kết quả tốt đối với từng dạng bài học, để ta có thể căn cứ vào các đặc 
điểm sau : GVHD : Để chuẩn bị tốt văn bản “ Sông núi nước Nam ” chúng ta phải thực 
hiện theo các bước sau:
 + Bước 1: Đoc kỹ bài thơ.
 Đây là bài thơ ở phần văn học trung đại, được viết bằng chữ Hán. Vì vậy khi 
đọc bài thơ, ta phải đọc cả phần phiên âm, dịch nghĩa, dịch thơ 2 -> 3 lần. Không 
những thế, ta phải đọc kỹ phần giải nghĩa từng chữ trong bài thơ để nắm được 
nghĩa của chúng.
 + Bước 2 : Tìm hiểu chú thích trong sách giáo khoa.
 Chúng ta phải đọc phần chú thích để nắm được tiểu sử tác giả, thể loại, hoàn 
cảnh ra đời của tác phẩm.
 Thường thì chúng ta không đọc hoặc đọc sơ qua phần này. Nhưng đây lại là 
phần quan trọng, nó góp phần giúp chúng ta hiểu được nội dung của tác phẩm. Vì 
vậy ta phải đọc kỹ phần này và trả lời được các câu hỏi:
 + Bài thơ thuộc thể loại gì ?
 + Tác giả của bài thơ là ai ?
 + Bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh nào ?
 + Bước 3: Tìm hiểu nội dung, nghệ thuật bài thơ thông qua việc trả lời các 
câu hỏi trong phần đọc hiểu văn bản.
 Trong sách giáo khoa đã đưa ra 5 câu hỏi rất cụ thể để giúp chúng ta nắm 
được nội dung, nghệ thuật của tác phẩm. Muốn trả lời được 5 câu hỏi trên, chúng 
ta cần đọc lại bài thơ trên một lần nữa, dựa vào phần chú thích để trả lời.
 Với mỗi câu hỏi, chúng ta phải đọc kỹ để hiểu được yêu cầu của nó trước khi 
trả lời,
 Sau khi đã trả lời đầy đủ các câu hỏi trong sách giáo khoa, chúng ta nền rút ra 
nội dung, nghệ thuật chung của bài thơ. Đây cũng là bước quan trọng để giúp ta 
nhớ và hiểu rõ hơn về tác phẩm này.
 + Bước 4: Làm bài tập
 Chúng ta phải làm bài tập trong phần luyện tập để khi thầy, cô giáo giảng bài 
trên lớp chúng ta sẽ có cơ sở đối chiếu, sẽ nhận ra mình đã hiểu đúng chưa và như 
vậy chúng ta sẽ dễ dàng tiếp thu được kiến thức thầy, cô truyền đạt trên lớp. Để tìm hiểu giá trị nghệ thuật chúng ta cần xem xét chi tiết nào đã làm cho 
hoàn cảnh của cô bé thêm nổi bật ? Thái độ của mọi người ra sao trước cảnh 
thương tâm ở cuối truyện ?
 VD: Chi tiết mùi ngỗng quay, nhà nào đèn cũng sáng rực cho thấy sự đối lập 
với hoàn cảnh hiện tại.
 - Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn qua ba lần mộng tưởng đan xen thực tế.
 - Từ việc tìm hiểu đó, các em sẽ có thể trả lời được câu hỏi trong sách giáo 
khoa phần đọc hiểu văn bản một cách dễ dàng. Ngoài ra, để nắm kỹ hơn văn bản, 
các em còn phải đọc thêm các tư liệu của các tác giả, nhà phê bình khác nói về tác 
phẩm.
 2. Hoc trên lớp:
 (?) Để tiếp thu bài tốt thì trong giờ học em phải làm những gì? ( Học sinh 
trình bày, giáo viên nhận xét bổ sung ).
 Cần tập trung nghe giảng, nghe ý kiến xây dựng bài của bạn, hỏi ngay những 
điều mình chưa hiểu.
 - Có vở nháp ghi những gì thầy, cô giáo giảng (cần thiết) những dẫn chứng 
minh hoạ, mở rộng và tích luỹ thêm kiến thức vào sổ tay văn học.
 - Thực hiện đầy đủ, đầu tư tốt các bài tập thầy cô giáo giao về nhà, chú ý các 
bài tập viết đoạn liên quan đến kiến thức văn học như : Phát biểu cảm nghĩ, nghị 
luận.
 Ví dụ: Vận dụng - Phát biểu cảm nghĩ của em về đoạn kết của văn bản “ Cô 
bé bán diêm”
 Mẫu: Bị cái đói và cái rét hành hạ, lại bị đe dọa, chửi mắng, em bé bán diêm 
vẫn thể hiện những tình cảm đẹp đẽ và hướng thiện. Khi chết vẫn thanh thản mỉm 
cười, như được an ủi bởi một niềm tin. Nhưng nụ cười trong cơn mê, trong giấc 
mơ làm sao thay thế được an ủi bởi một niềm tin. Nhưng nụ cười trong cơn mê, 
trong giấc mơ làm sao thay thế được thực tế? Cho nên kết thúc tác phẩm vẫn mang 
đậm chất bi kịch. Nó là bi kịch của cõi đời thiếu vắng tình người. Những điều kỳ 
diệu trong ngọn lửa diêm thực chất đều là ảo ảnh của ước mơ, những ảo ảnh đã tan 
biến khi que diêm vụt tawys . Và ảo ảnh cuối cùng đã bay lên cùng linh hồn dangd Tập làm văn, Tiếng Việt sẽ giúp ta biết dùng từ, diễn đạt câu văn trôi chảy, có ý 
nghĩa. Không những thể, Tiếng
 Việt còn giúp ta khi giao tiếp hằng ngày. Chính vì vậy mà ta phải học tốt 
phần môn TiếngViệt ở nhà qua hai khâu : Học bài cũ và soạn bài mới.
 - Phần bài cũ ta phải học kĩ, học thuộc lí thuyết. Từ lí thuyết vận dụng giải 
quyết các hài tập một cách triệt để. Sau khi nắm được kiến thức trọng tâm của bài 
cũ, chúng ta tiến hành học bài mới bằng cách : Đọc kĩ ví dụ, phân tích ví dụ theo 
câu hỏi sách giáo khoa. Từ ví dụ rút ra kiến thức ở mức độ sơ giản nhất. Khi tìm 
hiểu bài mới phần lí thuyết, chúng ta phải xem phần luyện tập, dự kiến cách giải 
quyết các bài tập theo hiểu biết của mình, có như vậy đến lớp khi thầy cô giảng bài 
mới tiếp thu một cách hứng thú và say sưa. Nếu chúng ta chuẩn bị tốt ở nhà thì 
việc học phân môn tiếng Việt sẽ không khó khăn, ta sẽ nắm chắc kiến thức ngay 
tại lớp và đạt hiệu quả cao trong học tập.
 (?) Với bài “ Từ láy” em chuẩn bị ở nhà như thế nào để lên lớp học tốt? (Học 
sinh trình bày, giáo viên nhận xét bổ sung).
 HD : Để chuẩn bị tốt cho tiết học bài “ Từ láy” ở trên lớp ta cần chuẩn bị 
những công việc sau: 
 + Bước 1 :
 Trước tiên ta cần ôn lại định nghĩa về từ láy ở chương trình tiếng Việt lớp 6 
( Từ láy là những từ phức có sự hoà phối về âm thanh giữa các tiếng dựa trên một 
tiếng có nghĩa ).
 + Bước 2 :
 - Tiếp theo, chúng ta sẽ trả lời các câu hỏi ở phần I là phân loại từ láy. Cần 
chú ý, muôn trả lời được các câu hỏi ở phần này chúng ta phải dựa vào và phân 
tích được các ví dụ trong sách giáo khoa (các từ láy trong ví dụ sẽ phân ra thành 
các loại khác nhau, có các tiếng lặp lại hoàn toàn và có các tiếng lặp lại ở một bộ 
phận nào đó ).
 - Sau khi nắm được 2 loại từ láy các em có thể tự vẽ sơ đồ ra giấy nháp và lấy 
ví dụ về từ láy, đặt câu có sử dụng từ láy.
 + Bước 3: Ở vùng này, lúc hoàng hôn và lúc trăng sáng, phong cảnh rất nên thơ. Gió 
rừng thổi vi vu làm các cành cây đu đưa một cách nhẹ nhàng, yểu điệu. Mặt trời 
chênh chếch rọi xuống, biến ức triệu giọt sương trên lá cây ngọn cỏ thành những 
hạt ngọc nhấp nháy, lung linh. Những con suối trong vắt, chảy róc rách, hoạ với 
những giọng ca líu lo của hàng nghìn, hàng vạn chim rừng...
 (?) Em hãy chỉ ra các từ láy có trong đoạn văn trên? (Học sinh trình bày, giáo 
viên nhận xét bổ sung ).
 HD : Đoạn văn trên có 9 từ láy, đó là: Hoàng hôn, vi vu, đu đưa, nhẹ nhàng, 
chênh chếch, nhấp nháy, lung linh, róc rách, líu lo.
 3. Hoc ở nhà:
 (?) Sau khi tìm hiểu lý thuyết ở lớp, về nhà em phải làm gì để hiểu sâu hơn 
bài học? (Học sinh trình bày, giáo viên nhận xét bổ sung ).
 HD : - Khi học mỗi đơn vị kiến thức cũng không quên tự tìm thêm ví dụ kèm 
theo. Phải siêng năng làm bài tập, trước hết là làm hết bài tập trong sách giáo 
khoa, sau đó đên bài lập nâng cao.
 - Sau khoảng 5 bài tiếng Việt, chúng ta tự ôn lại kiến thức theo hệ thống rồi 
quy loại, phân loại các đơn vị kiến thức.
 - Khi rút ra được cái chung của các sự kiện ngôn ngữ, tập phân chia chúng ra 
từng nhóm và quy loại vào các nhóm riêng biệt. Việc chia các hiện tượng ngôn 
ngữ thành các nhóm dựa vào nét giống nhau, khác nhau của chúng. 
 - Bản thân mỗi chúng ta có thể phấn đấu để có riêng một cuốn từ điển Tiếng 
Việt hoặc nếu được một số cuốn sách cần thiết như : Thành ngữ tiếng Việt, hoặc 
tục ngữ, ca dao
 II. 3. Đối với phân môn Tập làm văn
 (?) Để viết tốt phần Tập làm văn, em cần thực hiện những bước nào? (Học 
sinh trình bày, giáo viên nhận xét bổ sung ).
 HD : Muốn thực hiện tốt phần tập làm văn chúng ta cần thực hiện các bước 
sau;
 1. Nắm vững yêu cầu chung về hình thức, nội dung của bài.