Chuyên đề Hướng dẫn cách dạy và học từ vựng tiếng anh THPT hiệu quả

 TRƯỜNG THPT TRẦN VĂN GIÀU CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM 
 TỔ TIẾNG ANH Độc Lập – Tự Do – Hạnh Phúc 
 CHUYÊN ĐỀ THÁNG 04/2021 
 HƯỚNG DẪN CÁCH DẠY VÀ HỌC TỪ VỰNG TIẾNG ANH HIỆU QUẢ 
 I. Đặt vấn đề 
 - Từ vựng đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với người học ngoại ngữ. Khi đã có một lượng từ vựng 
 nhất định, người học sẽ tự tin sử dụng ngôn ngữ đó. 
 - Từ vựng là cơ sở cho sự phát triển của tất cả các kỹ năng khác như đọc hiểu, nghe hiểu, nói, viết, 
 đánh vần và phát âm. Từ vựng là công cụ chính giúp người học sử dụng tiếng Anh hiệu quả. 
 - Nói về tầm quan trọng của từ vựng, nhà ngôn ngữ học David Wilkins lập luận rằng: “Không có ngữ 
 pháp, người ta vẫn có thể truyền đạt được một chút thông tin, không có từ vựng, không có một thông 
 tin nào có thể được truyền tải.”. Thật vậy, mọi người cần sử dụng từ ngữ để diễn đạt nhu cầu và ý 
 tưởng của mình. 
 - Vì vậy, chúng ta không được chủ quan khi tìm cách dạy và học từ vựng tiếng Anh hiệu quả. 
 II. Thực trạng dạy và học Tiếng Anh ở trường THPT hiện nay: 
 - Theo kinh nghiệm giảng dạy của mình, tôi nhận thấy thực tế là học sinh thường gặp khó khăn khi 
 diễn đạt tiếng Anh vì thiếu từ vựng. Các em thường xuyên sử dụng cùng một cách diễn đạt và từ ngữ 
 nên bài viết hay cuộc trò chuyện rất thiếu tự nhiên và nhanh chóng bị gián đoạn. Từ đó dẫn đến cảm 
 giác căng thẳng và mệt mỏi khi các em sử dụng ngôn ngữ. 
 - Một số học sinh khác lại đang phải đối mặt với vấn đề quên từ ngay sau khi giáo viên dạy hoặc sau 
 khi xem trong từ điển. Lý do học sinh dễ quên như vậy cũng là vì yếu từ vựng. Sự thật là càng biết 
 nhiều từ, người học càng dễ dàng nhớ từ vựng mới! Giáo viên đóng vai trò thiết yếu trong việc giúp 
 học sinh cải thiện vốn từ vựng. Để làm được điều này, là giáo viên tiếng Anh thời đại mới, chúng ta 
 cần loại bỏ phương pháp giảng dạy theo “Chủ Nghĩa Nghe Nhìn”, trong đó nhấn mạnh tầm quan 
 trọng hàng đầu của việc dạy cấu trúc ngữ pháp. Thay vào đó, hãy tạo ra thật nhiều hoạt động giảng 
 dạy để học sinh được tiếp xúc, ứng dụng từ vựng một cách đa dạng, đặc biệt trong các hoạt động 
 giao tiếp. 
 III. Lý do khiến cách học từ vựng tiếng Anh hiệu quả không cao 
 - Mặc dù nhiều người biết việc học từ vựng là vô cùng quan trọng và học rất chăm chỉ nhưng kết quả 
 thu về lại không cao. Điều này làm người học cảm thấy chán nản trong quá trình chinh phục tiếng 
 Anh. Để khắc phục và tìm ra cách học từ vựng tiếng Anh hiệu quả nhất, chắc chắn chúng ta phải tìm 
 hiểu nguyên nhân tại sao mà nhiều người không thể học được 
 1. Trí nhớ kém nhưng cố gắng ghi nhớ từ bằng cách học thuộc lòng 
 - Không phải ai cũng may mắn sở hữu trí nhớ tốt nên việc ghi nhớ kém là điều khó tránh khỏi. Bởi vậy 
 nếu học sinh của bạn chẳng may rơi vào hoàn cảnh này mà còn cố gắng nhồi nhét vào đầu thì đúng là 
 1 IV. Những yếu tố cần nắm khi học một từ vựng 
 Khi học/dạy một từ vựng mới, giáo viên cần đảm bảo học sinh của mình nắm được các kiến thức cơ 
 bản liên quan tới từ được học sau: 
- Nghĩa của từ vựng 
 Hiểu nghĩa của từ được học là một trong những yếu tố quan trọng giúp người học có thể sử dụng 
 được từ. Khi dạy, giáo viên cần lưu ý làm rõ nghĩa của từ, đồng thời kiểm tra xem học sinh đã hiểu 
 chính xác hay chưa bằng cách đặt ra những câu hỏi để học sinh trả lời. 
- Cấu tạo của từ: 
 Khi học từ mới, học sinh cũng cần nắm được từ được học thuộc loại từ loại nào tính từ, động từ, 
 danh từ,  để có thể sử dụng từ đó một cách hiệu quả. 
- Từ vựng mới được phát âm như thế nào? 
 Đối với mỗi từ mới, giáo viên nên viết cả phiên âm, đánh dấu trọng âm của từ để học sinh dễ dàng 
 phát âm chuẩn xác. Giáo viên cũng cần chú ý phát âm mẫu vài lần, hoặc sử dụng loa phát âm mẫu để 
 học sinh được nghe và bắt chước cách phát âm và nhấn trọng âm. Bên cạnh đó, đối với từ có chứa 
 âm khó, giáo viên có thể bôi màu, đánh dấu, và cùng học sinh luyện phát âm nếu cần. 
- Từ vựng mới được viết như thế nào? 
 Giáo viên nên hướng dẫn học sinh phát âm từ mới một cách chính xác trước khi giới thiệu dạng viết 
 của từ. 
- Từ vựng đó được sử dụng như thế nào? 
 Ví dụ từ « major » là tính từ nhưng chỉ đứng trước danh từ. 
- Các từ đồng nghĩa và trái nghĩa phổ biến với nó là những từ nào? 
- Những từ vựng nào đi thường đi cùng để tạo ra một cụm từ có nghĩa. 
 Ví dụ, chúng ta thường dùng « raise you hand » chứ không nói “lift your hand” hay khi mô tả sự vật, 
 người ta thường dùng “in great detail” chứ không dùng « in big detail ». 
- Từ đó có phụ tố (tiền tố hay hậu tố) gì không? 
- Từ vựng đó có bao gồm những yếu tố ngữ pháp bất thường hay không? 
 Ví dụ: danh từ số nhiều bất quy tắc (woman – women), những từ không đếm được, giới từ cụ thể đi 
 kèm (believe in, depend on). 
 V. Một số thủ thuật không thể thiếu giúp học sinh nhớ từ vựng 
 1. Luôn dạy từ vựng trong ngữ cảnh, trong câu. 
 Để giúp học sinh nhớ từ và sử dụng được từ vựng, giáo viên luôn nhớ không nên chỉ dạy từ vựng 
 đơn lẻ, hay những từ không liên quan tới nhau. Từ vựng luôn phải được học trong ngữ cảnh như 
 trong các câu chuyện, các tình huống trong cuộc sống hàng ngày, hay các hoạt động quen thuộc với 
 người học. 
 3 Ví dụ số 2: 
Trong ví dụ số 2: giáo viên đã thêm màu sắc để làm nổi bật sơ đồ từ vựng cần ghi nhớ. Bằng việc sử 
dụng mã màu, học sinh dễ dàng phân biệt được các loại từ giúp cho việc học trở nên thuận lợi hơn. 
Đối với ví dụ này, học sinh được củng cố kiến thức rất đa dạng như – từ đồng nghĩa (màu xanh lá), 
từ trái nghĩa (màu đỏ) và “collocations” từ thường đi kèm để tạo nên một từ mới có nghĩa. 
Ví dụ số 3: 
 5 5. Sử dụng từ trọng cụm (Phrases/Collocations) 
 Để sử dụng được ngôn ngữ, học sinh không thể chỉ biết từ đơn lẻ, mà phải học từ trong cụm, nắm 
 được những kết hợp từ hợp lý. 
 Ví dụ: khi dạy từ «appointment », giáo viên nên dạy cả cụm « make an appointment », học từ 
 “meeting” thì có thể dạy luôn cụm “cancel a meeting”. 
 6. Đọc to từ vựng khi luyện tập 
 Khi đọc thành tiếng thì khả năng ghi nhớ từ tốt hơn, phát âm cũng tốt hơn so với việc đọc thầm. Giáo 
 viên nên kết hợp các hoạt động bao gồm đọc to thành tiếng trong lớp học để đạt hiệu quả hơn. 
 7. Ôn tập thường xuyên 
 Ngay sau khi giới thiệu từ vựng mới, giáo viên cần có hoạt động giúp học sinh thực hành. Và đảm 
 bảo những từ vựng đó sẽ được lặp lại ở các buổi tiếp theo, học sinh có cơ hội sử dụng lại các từ đó 
 thì mới có thể đưa chúng vào bộ nhớ dài hạn. 
 Ví dụ: giáo viên có thể sử dụng trò chơi để luyện tập từ vựng ngay sau khi dạy. Sau đó chuyển sang 
 một hoạt động khác rồi có một phần ôn tập nhanh các từ vựng đã học vào cuối buổi học. Các từ vựng 
 này, tiếp tục được củng cố lại vào buổi học sau đó. Và nên cân nhắc tạo cơ hội cho học sinh được ôn 
 lại vào cuối chủ đề. 
 VI. Một số trò chơi tiếng Anh trong lớp học giúp ôn tập từ vựng 
 1. Hangman 
- Giáo viên có thể bắt đầu bằng cách chọn một từ hoặc cụm từ (tùy thuộc vào trình độ của học sinh) từ 
 các chủ đề đã và đang học. 
- Vẽ dấu gạch ngang trên bảng đại diện cho mỗi CHỮ CÁI của các lựa chọn từ / cụm từ (bỏ dấu cách 
 ở giữa mỗi từ nếu sử dụng một cụm từ). 
- Yêu cầu học sinh đoán từ bằng cách đoán từng chữ cái. 
- Nếu CHỮ CÁI đó chính xác, viết nó trên bảng vào chỗ tương ứng. Nếu sai, Giáo viên vẽ một phần 
 của người treo cổ. Viết các chữ đoán sai bên cạnh các bản vẽ treo cổ, để sinh viên có thể theo dõi các 
 chữ cái đã đoán. Cuộc chơi kết thúc khi một từ được đoán đúng hoặc hình người treo cổ (gồm 6 nét, 
 tương ứng 6 lần đoán sai) được hoàn tất. 
- Học sinh thắng cuộc là người đoán từ đúng, và có thể đánh vần nó hoàn chỉnh 
 2. Board Race 
- Giáo viên chia lớp ra thành 2-4 nhóm khác nhau và kẻ một đường thẳng chia bảng ra thành 2-4 cột 
 tương ứng với số đội chơi 
- Mỗi đội xếp thành 1 hàng dọc quay mặt lên bảng 
- Giáo viên phát cho mỗi đội 1 viên phấn để viết chữ lên bảng 
- Bắt đầu chơi, giáo viên viết một chủ đề bất kỳ liên quan đến những bài đã học lên trên đầu bảng 
 Ví dụ: conservation: save, endangered, preserve, ... 
- Mỗi đội sẽ nhanh chóng lần lượt lên bảng viết các từ vựng liên quan đến chủ đề 
 7