Chuyên đề dạy thêm - Học thêm Chuyên đề Bảng thống kê và các dạng biểu đồ Toán 6

 ĐS6.CHUYÊN ĐỀ 9-DỮ LIỆU VÀ XÁC XUẤT THỰC NGHIỆM
 CHỦ ĐỀ 1: BẢNG THỐNG KÊ VÀ CÁC DẠNG BIỂU ĐỒ
PHẦN I. TÓM TẮT LÍ THUYẾT
1. Dữ liệu, thu thập, phân loại và xử lý dữ liệu.
 Dữ liệu: Những thông tin thu thập được như số, chữ, hình ảnh được gọi là dữ liệu. Những dữ 
liệu dưới dạng số được gọi là số liệu.
Có nhiều cách để thu thập dữ liệu như quan sát, lập phiếu điều tra (phiếu hỏi) hoặc thu thập từ 
những nguồn có sẵn như sách, báo, trang web
Thông tin rất đa dạng phong phú. Việc sắp xếp thông tin theo những tiêu chí nhất định gọi là phân loại 
dữ liệu.
Để đánh giá tính hợp lý của dữ liệu ta cần đưa ra các tiêu chí đánh giá, ví dụ như dữ liệu phải:
+ Đúng định dạng.
+ Nằm trong phạm vi dự kiến.
2. Biểu diễn dữ liệu trên bảng.
 Khi điều tra về một vấn đề nào đó, người ta thường thu thập dữ liệu và ghi lại trong bảng dữ 
liệu ban đầu (ta thường viết tất cả các giá trị, các giá trị khác nhau được viết tắt khác nhau ).
 Bảng thống kê là một cách trình bày dữ liệu chi tiết hơn bảng dữ liệu ban đầu, bao gồm các 
hàng và các cột, thể hiện danh sách các đối tượng thống kê cùng với các dữ liệu của đối tượng đó.
3. Vẽ biểu đồ cột
Bước 1: Vẽ trục ngang biểu diễn các đối tượng nghiên cứu của số liệu
Bước 2: Với mỗi đối tượng nghiên cứu trên trục ngang, ta vẽ một hình chữ nhật có chiều cao bằng số 
liệu dữ liệu. (Chiều rộng của các hình chữ nhật bằng nhau)
Bước 3: Đặt tên cho biểu đồ, ghi chú thích và tô màu cho các cột (nếu cần) để hoàn thiện biểu đồ.
PHẦN II.CÁC DẠNG BÀI.
DẠNG 1: Thu thập và phân loại dữ liệu.
I.Phương pháp giải.
- Để đánh giá tính hợp lý của dữ liệu ta cần đưa ra các tiêu chí đánh giá, ví dụ như dữ liệu phải:
+ Đúng định dạng.
+ Nằm trong phạm vi dự kiến.
- Cách phân loại dữ liệu: Những dữ liệu dưới dạng số được gọi là số liệu.
II.Bài toán.
Bài 1: Giáo viên chủ nhiệm lớp 6A yêu cầu lớp trưởng điều tra về loại nhạc cụ: Organ, Ghita, Kèn, 
Trống, Sáo mà các học sinh trong lớp yêu thích nhất.
a) Lớp trưởng lớp 6A cần thu thập những dữ liệu nào? 
 Page 1 a) Mai đang điều tra về các loại kem được yêu thích của mỗi khách hàng trong tối thứ bảy.
b) Các dữ liệu mà Mai thu thập được: 
 Loại kem Số khách hàng thích
 Dâu 9
 Khoai môn 4
 Sầu riêng 2
 Sô cô la 7
 Vani 5
c) Kem dâu được mọi người yêu thích nhất.
Bài 3. Thay dấu "?" trong bảng sau bằng số liệu thống kê số ca mắc covid-19 tại các địa phương tính 
đến ngày 25 tháng 05 năm 2021?
 Địa phương Số ca mắc mới covid -19
 Hà Nội ?
 Thành phố Hồ Chí Minh ?
 Bắc Giang ?
 Bắc Ninh ?
 Hải Dương ?
 Đà Nẵng ?
Lời giải 
 Địa phương Số ca mắc mới covid -19
 Hà Nội 701
 Thành phố Hồ Chí Minh 566
 Bắc Giang 2758
 Bắc Ninh 966
 Hải Dương 813
 Đà Nẵng 654
 Page 3 a) Diện tích của các tỉnh, thành phố trong cả nước ( Đơn vị tính là km2 ) là số nên dữ liệu về diện tích 
của các tỉnh, thành phố trong cả nước là số liệu.
b) Dữ liệu thu thập được là tên của các loại động vật nên không phải là số liệu. 
c) Số công nhân của các tổ trong một phân xưởng số nên dữ liệu số công nhân của các tổ trong một 
phân xưởng là số liệu.
Bài 7. Bảng sau cho biết số anh chị em ruột trong gia đình của 32 học sinh lớp 6C .
 Số anh chị em ruột 0 1 2 3
 Số học sinh 10 13 8 3
Tìm điểm không hợp lý trong bảng thống kê trên.
Lời giải 
Tổng số học sinh trong bảng thống kê trên là 34 học sinh là không hợp lý vì lớp 6C có 32 học sinh.
Bài 8. Nhiệt độ trung bình hàng tháng trong một năm của một địa phương được ghi lại trong bảng sau:
17 18 22 17 25 30 27 25 32 18
a) Dữ liệu trên có phải là dãy số liệu không?
b) Cho biết nhiệt độ cao nhất và thấp nhất trong năm?
Lời giải 
a) Dữ liệu trên là dãy số liệu vì dữ liệu là số.
b) Nhiệt độ cao nhất trong năm là 32 độ và thấp nhất trong năm là 17 độ. 
DẠNG 2: Biểu diễn dữ liệu trên bảng
I.Phương pháp giải.
Bảng số liệu ( có 2 dòng):
 + Các đối tượng thống kê biểu diễn ở dòng đầu tiên.
 + Ứng với mỗi đối tượng thống kê có một số liệu thống kê theo tiêu chí, lần lượt biểu diễn ở 
dòng thứ hai (theo cột tương ứng).
II.Bài toán.
Bài 1. ..“Từ ngã ba Tuần, sông Hương theo hướng nam bắc qua điện Hòn Chén; vấp Ngọc Trản, nó 
chuyển hướng sang tây bắc, vòng qua thềm đất bãi Nguyệt Biều, Lương Quán rồi đột ngột vẽ một hình 
 Page 5 a) Lớp 6D có tất cả bao nhiêu học sinh?
b) Số học sinh có điểm giỏi (từ 9 trở lên) là bao nhiêu?
Lời giải 
a) Lớp 6A có tất cả 48 học sinh.
b) Số học sinh có điểm giỏi (từ 9 trở lên) là 10 học sinh.
Bài 4. Hình bên là các loại củ và quả mẹ Minh mua lúc sáng 
đi chợ.
a) Hãy cho biết mẹ Minh mua tất cả bao nhiêu củ, quả?
b) Mẹ Minh mua mấy loại củ, quả, mỗi loại có số lượng 
bao nhiêu?
Lời giải 
a) Mẹ Minh mua tất cả 7 loại củ, quả.
b) Mẹ Minh mua 02 loại củ. Có 02 củ cà rốt, 09 củ 
khoai tây.
Mẹ Minh mua 05 loại quả. Có 02 quả cà chua, 01 quả bí 
đỏ, 03 quả dưa leo, 01 quả ớt chuông, 01 quả táo. 
Bài 5. Thời gian hoàn thành một sản phẩm ( Tính bằng phút) của một số công nhân trong 1 tổ được tổ 
trưởng ghi lại trong bảng sau:
 Thời gian ( phút) 16 18 19 20 21
 Số công nhân 1 3 3 2 1
a) Hãy cho biết tổ 1 có bao nhiêu công nhân.
b) Thời gian hoàn thành một sản phẩm ( Tính bằng phút) nhiều nhất và ít nhất là bao nhiêu?
Lời giải 
a) Tổ 1 có 10 công nhân.
b) Thời gian hoàn thành một sản phẩm nhiều nhất là 21phút và ít nhất là 16 phút.
Bài 6. Điều tra về môn học được yêu thích nhất của các bạn lớp 6A , bạn lớp trưởng thu được bảng 
dữ liệu ban đầu như sau:
 K L T K L V
 V V N T T L
 T T T K V N
 Page 7 Quả yêu thích Cam Ổi Chuối Khế Xoài
 Số bạn chọn 6 4 3 5 7
 Quả Xoài được các bạn yêu thích nhất.
Bài 8. Số lượng học sinh học giỏi tiếng Anh trong một khối của một trường THCS được ghi lại trong 
bảng sau:
 Khối Số học sinh
 6 PP PP PP P
 7 PP PP PP PP PP
 8 PP PP PP PP PP P
 9 PP PP PP PP P
a) Hãy nêu đối tượng thống kê và tiêu chí thống kê.
b) Khối nào có số học sinh học giỏi tiếng Anh ít nhất?
c) Tính tổng số học sinh giỏi tiếng Anh toàn trường.
Lời giải 
a) Đối tượng thống kê: Học sinh học giỏi tiếng Anh trong một khối.
 Tiêu chí thống kê: Số học sinh.
b) Khối 6 có số học sinh học giỏi tiếng Anh ít nhất.
c) Tổng số học sinh giỏi tiếng Anh toàn trường: 17 25 27 22 91 (học sinh)
Bài 9. Cho dãy số liệu về cân nặng theo đơn vị kilôgam của các học sinh lớp 6B như sau:
 40 34 35 41 39 42 40 35 34 40 42
 39 42 40 45 34 40 42 45 48 35 40
a) Hãy nêu đối tượng thống kê và tiêu chí thống kê.
b) Em hãy lập bảng thống kê. 
c) Dựa vào bảng trên hãy cho biết có bao nhiêu bạn nặng 40 kg? Bạn nặng nhất là bao nhiêu 
kilogam? Bạn có cân nặng thấp nhất là bao nhiêu kilogam?
Lời giải 
 Page 9 16 13 40 17 16 17 17 20 16 16
a) Hãy nêu đối tượng thống kê và tiêu chí thống kê.
b) Hãy lập bảng thống kê biểu diễn thời gian giải toán của học sinh.
c) Có bao nhiêu gia đình tiết kiệm nước sạch ( Dưới 15 m3 / tháng).
Lời giải 
a) Đối tượng thống kê: số m3 nước dùng trong một tháng của mỗi hộ gia đình trong xóm.
Tiêu chí thống kê: Số hộ gia đình dùng cùng số m3 nước.
b) Bảng thống kê 
 số m3 nước dùng 13 16 17 18 20 40
 trong một tháng
 Số hộ gia đình 1 9 6 2 1 1
c) Có 1 hộ gia đình tiết kiệm nước sạch ( Dưới 15 m3 / tháng).
Dạng 3. Vẽ biểu đồ tranh và phân tích số liệu liên quan 
I. Phương pháp giải
 Dựa vào số liệu cho trước, lựa chọn mỗi biểu tượng tranh ảnh tượng trưng cho một số cụ thể, 
biểu diễn các số liệu thống kê theo biểu tượng tranh ảnh.
 Dựa vào biểu đồ tranh, xác định được số liệu thống kê và biết nhận xét các vấn đề liên quan 
đến biểu đồ tranh.
II. Bài toán
Bài 1. Biểu đồ tranh sau đây biểu diễn số lượng học sinh lớp 6A sử dụng các phương tiện khác nhau 
để đi đến trường
 Đi bộ
 Xe đạp
 Xe máy (ba mẹ chở)
 Page 11