Chuyên đề Bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn Lớp 8

 Chuyên đề bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8
 PHẦN I: ÔN TẬP VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI
 I. YÊU CẦU CHUNG:
 - Bài làm phải đầy đủ ba phần: Mở bài, thân bài, kết bài.
 - Giữa ba phần (mở bài, thân bài, kết bài) và giữa các luận điểm, các đoạn trong phần 
thân bài phải có sự liên kết chặt chẽ. Để làm được như vậy, cần phải:
 + Sử dụng những từ ngữ, những câu văn để chuyển ý.
 + Câu chuyển ý thường ở đầu đoạn văn (Câu này thường có chức năng: liên kết với ý 
ở đoạn văn trước đó và mở ra ý mới trong đoạn văn).
 + Không thể trình bày phần thân bài chỉ với một đoạn văn!
 - Phải bảo đảm tính cân đối giữa ba phần (mở bài, thân bài, kết bài) trong toàn bộ bài 
văn cũng như giữa các luận điểm ở phần thân bài, tránh trường hợp làm bài kiểu “đầu voi 
đuôi chuột” (phần “mở bài, thân bài” lại nói nhiều, thiếu phần “kết bài”).
 - Phải biết vận dụng kết hợp các thao tác lập luận trong bài văn: giải thích, phân tích, 
chứng minh, so sánh, bác bỏ, bình luận Trước một đề bài cụ thể, cần suy nghĩ lựa 
chọn: Nên sử dụng các thao tác lập luận nào? Sắp xếp trình tự các thao tác ra sao?
 - Để bài văn có sức thuyết phục, cần sử dụng một số phương thức biểu đạt như biểu 
cảm, tự sự, miêu tả, thuyết minh hỗ trợ cho phương thức nghị luận chính.
 II. ĐỊNH HƯỚNG NỘI DUNG, VẤN ĐỀ NGHỊ LUẬN:
 Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí:
 - Vấn đề nhận thức: lí tưởng, mục đích sống
 - Vấn đề về đạo đức, tâm hồn, tính cách: lòng yêu nước, lòng nhân ái, vị tha, bao 
dung, độ lượng; tính trung thực, dũng cảm, chăm chỉ, cần cù, thái độ hòa nhã, khiêm tốn; 
thói ích kỉ, ba hoa, vụ lợi
 - Vấn đề về các quan hệ gia đình: tình mẫu tử, tình phụ tử, tình anh em
 - Vấn đề về các quan hệ xã hội: tình đồng bào, tình thầy trò, tình bạn
 - Vấn đề về cách ứng xử, đối nhân xử thế của con người trong cuộc sống.
 III. ĐỊNH HƯỚNG DÀN Ý CHUNG:
 1. Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí:
 1 MỘT SỐ ĐỀ BÀI THAM KHẢO
Đề 1: Giữa một vùng đất khô cằn sỏi đá, cây hoa dại vẫn mọc lên và nở ra những chùm 
hoa thật rực rỡ.
Trình bày suy nghĩ của anh chị về hiện tượng trên.
DÀN Ý THAM KHẢO
 1. Mở bài:
 - Câu nói miêu tả một hiện tượng thiên nhiên mà hàm chứa nhiều ý nghĩa sâu sắc, gợi 
ra nhiều suy tưởng đẹp.
 - Đó là biểu tượng của nghị lực và ý chí vươn lên của con người trong những hoàn 
cảnh khó khăn, khốc liệt.
 2. Thân bài:
 a. Giải thích câu nói:
 - Hình ảnh “vùng sỏi đá khô cằn”: gợi liên tưởng, suy nghĩ về môi trường sống khắc 
nghiệt, đầy gian khó. Nói cách khác, đó là nơi sự sống khó sinh sôi, phát triển.
 - Hình ảnh “cây hoa dại”: Loại cây yếu ớt, nhỏ bé, cũng là loại cây bình thường, vô 
danh, ít người chú ý.
 - Hình ảnh “cây hoa dại vẫn mọc lên và nở hoa”: Cây hoa dại sống giữa tự nhiên 
lặng lẽ mà kiên cường. Nó thích nghi với hoàn cảnh, vượt lên điều kiện khắc nghiệt để 
sống và nở hoa. Những bông hoa là thành quả đẹp đẽ, kết tinh từ sự chắt chiu, thể hiện 
sức sống mãnh liệt.
 - Như vậy, câu nói mượn hiện tượng thiên nhiên mà gợi ra suy nghĩ về thái độ sống 
của con người. Cho dù hoàn cảnh khắc nghiệt đến đâu, sự sống vẫn hiện hữu, cái đẹp 
vẫn tồn tại. Con người phải có ý chí, nghị lực vươn lên trong cuộc sống.
 b. Phân tích, chứng minh ý nghĩa câu nói:
 - Đây là một hiện tượng mà ta có thể tìm thấy ở nhiều nơi trong thế giới tự nhiên 
quanh mình. Cây cối, cỏ hoa xung quanh ta luôn ẩn chứa một sức sống mạnh mẽ, bền 
bĩ. Chúng sẵn sàng thích nghi với mọi điều kiện sống khắc nghiệt:
 + Nơi xa mạc nóng bỏng, cây xương rồng vẫn mọc lên, vẫn nở hoa, những bông hoa 
 3 huyết, tình cảm của người thân. Sự lãng phí ấy là vô cùng đáng trách.
 + Không gặp được những thuận lợi trong cuộc sống, có người đã sống chán nản, 
buông xuôi và dẫn tới thất bại. Trường hợp này có thể cảm thông song không nên đồng 
tình vì tuy hoàn cảnh có vai trò quan trọng song những nỗ lực cố gắng của con người 
càng quan trọng hơn.
 - Bài học rút ra:
 + Để có thể vượt lên khó khăn mà có những đóng góp, cống hiến trong cuộc sống, 
 con người cần có nghị lực, ý chí, năng lực. Song cũng rất cần sự động viên, khích lệ, 
 tình yêu và niềm tin của những người thân và cả cộng đồng.
 + Cộng đồng nên có cách nhìn nhận, đánh giá đúng đắn về những đóng góp của 
 những người ở hoàn cảnh đặc biệt, đồng thời nên có những chính sách hỗ trợ, giúp đỡ 
 để họ nhanh chóng vượt qua mọi khó khăn trong cuộc sống.
 3. Kết bài:
 - Sẽ thật bất hạnh khi gặp phải hoàn cảnh trớ trêu trong cuộc sống, nhưng sẽ bất 
 hạnh hơn nếu như chúng ta thôi không cố gắng.
 - Cũng như cây hoa dại kia rễ của nó đã đâm sâu dưới đất sỏi đá khô cằn nhằm tìm 
 nguồn nước dẫu ít ỏi để tiếp tục tồn tại mà nở những chùm hoa đẹp.
 - Hãy nhìn vào tấm gương của những bạn học sinh nghèo vượt khó, những hoàn cảnh 
 bất hạnh nỗ lực vươn lên để tự soi lại chính mình.
Đề 2 : "Tình thương là hạnh phúc của con người"
 Bài làm.
 Trong cuộc sống giữa con người và con người chúng ta luôn tồn tại tình yêu 
thương. Tình yêu thương là cội nguồn đầu tiên của con nguời chúng ta cho đến ngày nay. 
Những tình yêu thương đẹp đẽ đó mang đến niềm hạnh phúc cho chúng ta. Vậy chúng ta 
cùng tìm hiểu " tình thương là hạnh phúc của con nguời là gì?".
 Tình thương là sự cảm thông chia sẻ trong phạm vi gia đình, xã hội, nhà trường. 
Hạnh phúc là niềm vui, niềm sung sướng khi ta đạt được niềm mơ ước, phấn đấu trong 
cuộc sống. Khi chúng ta cho nguời khác tính thương hoặc khi chúng ta biết chia sẻ niềm 
 5 "Tình thương là hạnh phúc của co người" câu nói tuy ngắn gọn nhưng bao hàm đầy 
đầy đủ ý nghĩa cho chúng ta tình thương là một trong những cảm xúc đẹp nhất của con 
người.Đừng sống vì mình mà hãy sống vì mọi nguời nhất là đối với những người chúng 
ta yêu thương, sẽ làm cuộc sống này trở nên tốt đẹp hơn mọi nguươì cảm thấy yêu đời 
hơn 
Đề 3: Trong bài thơ Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa Nguyễn Duy viết:
“ Ta đi trọn kiếp con người
Vẫn không đi hết những lời mẹ ru”.
 Câu thơ trên gợi cho anh/chị suy nghĩ gì về tình mẫu tử?
 Đòi hỏi vận dụng kiến thức, hiểu biết về nội dung và ý nghĩa của những lời ru; khả 
năng nhậy cảm để nhận biết bằng trái tim những mong ước và tình yêu thương của mẹ.
 a. Ý nghĩa của lời mẹ ru: không chỉ là lời ca và giai điệu để dỗ dành trẻ nhỏ ngủ 
ngon mà còn là sự thể hiện tâm hồn, tấm lòng người hát ru. Tiếng ru của mẹ là tình cảm, 
là ước mong, là lời gửi gắm tâm tình của người mẹ với con mình. Nó chứa đựng trong đó 
cả một thể giới tinh thần mà người mẹ có được và muốn xây dựng cho đứa con:
- Là lời yêu thương: chứa đựng tình yêu vô bờ bến của mẹ dành cho con. Trong tình yêu 
ấy, con là tài sản quý giá nhất, là niềm tự hào lớn đẹp nhất, là cả cuộc sống của người mẹ.
- Là lời cầu nguyện, ước mong: lời ru là sự gửi gắm mong ước về tương lai của con với 
sự trưởng thành về thể chất và tâm hồn, sự thành công trong cuộc sống.
- Là lời nhắn nhủ, khuyên răn, dạy bảo: Chứa đựng trải nghiệm của cuộc đời người mẹ, 
sự hiểu biết, khát vọng truyền thụ hiểu biết, kinh nghiệm của mẹ cho con, sự hiểu biết và 
kinh nghiệm về đạo làm người, về lẽ sống ở đời, về lẽ phải cần phải tuân theo, về những 
giới hạn cần biết dừng lại, về những cạm bẫy nguy hiểm nên tránh, về những bước đường 
mỗi người phải đi qua
 Cho dù là lời yêu thương, lời cầu nguyện hay lời nhắn nhủ thì cũng là chuẩn bị của 
người mẹ cho những đứa con trên con đường đời hiện tại và sau này của nó, sự chuẩn bị 
không chỉ bằng kiến thức kinh nghiệm mà bằng cả tấm lòng và tình yêu. Lẽ tự nhiên, 
trong mỗi người mẹ luôn bao gồm cả một nhà giáo dục và một phương pháp giáo dục của 
trái tim thấm đẫm yêu thương.
 7 tâm hồn long lanh như pha lê, dịu ngọt như dòng suối của mẹ dành cho đứa con thân yêu 
của mình. “Mẫu” là mẹ, “tử“ là con. Hai từ này hầu như chưa bao giờ xa cách, ví như cho 
dù họ có cách xa bao lâu, bao xa thì tâm hồn của mẹ và con luôn hòa quyện vào nhau.Khi 
con còn bé thơ, từ lúc vừa chào đời đã được bàn tay của mẹ dỗ dành, nâng niu. Một chút 
lớn nữa, mẹ cũng là người đỡ từng bước đi đầu tiên. Khi đi học, cũng có những lúc con 
ham chơi khiến mẹ buồn lòng nhưng bà vẫn không bao giờ buồn hay hờn trách con, luôn 
chỉ bảo cho con thứ gì đúng, thứ gì sai. Tất cả những đều đấy đã đều chứng minh được 
thế nào là tình mẹ. Và con cũng đã đáp lại tình cảm ấy bằng sự thành công, sự hiếu thảo 
mà mỗi người đều có thể đạt được bằng chính sự nỗ lực của mình. Nhưng tình con dành 
cho mẹ không bao giờ bằng tình mẹ dành cho con. Đó cho ta thấy sự tuyệt diệu về đức hy 
sinh của người “mẫu”, người mẹ mà ta không thể lý giải được.Không thể không nói đến 
một số trưởng hợp ngoại lệ. Cũng đã có nhiều người mẹ nhẫn tâm vứt bỏ đi cốt nhục, 
những đứa con ruột thit của mình không lý do. Tôi không thể hiểu được tại sao lại có 
người như thế. Những việc như vậy có đã để bị xã hội chê trách không? Hay sâu trong 
tâm hồn của họ đang nghĩ những gì, có ăn năn hối hận không? Chúng chỉ là những đứa 
trẻ thơ cần tình thương ấm áp, dịu ngọt của mẹ thôi mà. Họ đã vô tình làm vấy bẩn sự 
thiêng liêng cao quý của ba chữ vàng “tình mẫu tử“ mà chúng ta hằng nghĩ đến và yêu 
quý nó.Mẹ dành tình cảm cao qúy, đầy sự huy sinh khắc khổ đó cho con thì con cũng 
phải đáp lại bằng những thứ thiêng như gần như thế. Mẹ không bao giờ đòi hỏi nhiều ở 
con, luôn mong con thành đạt, hạnh phúc thì đó cũng chính là niềm vui của mẹ. Và đồng 
thời con cũng là niềm tin, là hy vọng, hoài bão của mẹ. Tất cả những gì tốt nhất cũng đều 
dành cho con. Những ai đang còn mẹ thì hãy biết quý trọng và giữ gìn nó. Có những thứ 
khi đã qua rồi thì không bao giờ lấu lại được. Tình cảm của mẹ như ánh sáng trên cao, 
bóng mát trên cao, như dòng sữa ngọt ngào. Cuộc đời thật công bằng biết bao khi đã cho 
cho mỗi người chúng ta thứ gọi là “tình mẫu tử“
Đề 5: Biết lắng nghe – điều kì diệu của cuộc sống. Suy nghĩ của anh(chị) về vấn đề 
trên.
1. Giải thích: 
 9