Bộ 48 Bài giảng Chuyên đề Ôn thi vào 10 - Bài 31: Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới - Ngữ văn 9

 CHUẨN BỊ HÀNH TRANG VÀO THẾ KỈ MỚI
 -Vũ Khoan- II. TÁC PHẨM
1. Hoàn cảnh sáng tác
- Bài viết này đăng trên tạp chí Tia sáng năm 2001, in trong tập Một góc nhìn của trí thức, 
NXB Trẻ, Thành phố HCM, 2002
1. Hoàn cảnh sáng tác
-Phần 1 từ đầu đến “thiên niên kỷ mới”: Sự chuẩn bị bản thân con người là sự chuẩn bị 
quan trọng nhất trong hành trang bước vào thế kỉ mới
-Phần 2: tiếp theo cho đến “kinh doanh và hội nhập”: Tình hình thế giới và những nhiệm
vụ của đất nước
-Phần 3: tiếp theo cho đến hết. Những điểm mạnh, điểm yếu của con người Việt Nam và 
nhiệm vụ của con người khi bước vào thế kỉ mới
3. Giá trị nội dung
- Tác phẩm đã nêu ra bình luận cụ thể về những điểm mạnh, điểm yếu trong tính cách và
thói quen của người Việt Nam, từ đó, đưa ra những yêu cầu, đòi hỏi con người Việt Nam 
phải khắc phục điểm yếu để bước vào thế kỉ mới 2. Tình hình thế giới và những nhiệm vụ của đất nước
-Tình hình thế giới:
+ Khoa học công nghệ phát triển như huyền thoại
+ Sự giao thoa sâu rộng giữa các nền kinh tế
-Nhiệm vụ của đất nước:
+ Thoát khỏi tình trạng nghèo nàn lạc hậu của nền kinh tế nông nghiệp
+ Đẩy mạnh công nghiệp hóa- hiện đại hóa
+ Tiếp cận với nền kinh tế tri thức
⇒ Cách trình bày luận điểm logic chặt chẽ
3. Những điểm mạnh, điểm yếu của con người Việt Nam và nhiệm vụ của con người 
khi bước vào thế kỉ mới
- Điểm mạnh của con người Việt Nam:
+ Thông minh, nhạy bén với cái mới
+ Cần cù, sáng tạo
+ Có tinh thần đoàn kết, đùm bọc, nhất là trong kháng chiến chống ngoại xâm
+ Bản tính thích ứng nhàn
- Điểm yếu của con người Việt Nam: BÀI 2. CÁC ĐỀ ĐỌC HIỂU VÀ VIẾT TẬP LÀM VĂN
I. CÁC ĐỀ ĐỌC HIỂU Đề số 1
Đọc đoạn văn và trả lời các câu hỏi bên dưới:
 Lớp trẻ Việt Nam cần nhận ra những cái mạnh, cái yếu của con người Việt Nam để rèn 
những thói quen tốt khi bước vào nền kinh tế mới. Tết năm nay là sự chuyển tiếp giữa hai 
thế kỉ, và hơn thế nữa, là sự chuyển tiếp giữa hai thiên niên kỉ. Trong thời khắc như vậy, 
ai ai cũng nói tới việc chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới, thiên niên kỉ mới. Trong 
những hành trang ấy, có lẽ sự chuẩn bị bản thân con người là quan trọng nhất. Từ cổ chí 
kim, bao giờ con người cũng là động lực phát triển của lịch sử. Trong thế kỉ tới mà ai ai 
cũng thừa nhận rằng nền kinh tế tri thức sẽ là phát triển mạnh mẽ thì vai trò con người 
lại càng nổi trội. Cần chuẩn bị những cái cần thiết trong hành trang mang vào thế kỉ mới, 
trong khi chúng ta đã chứng kiến sự phát triển như huyền thoại của khoa học và công 
nghệ, làm cho tỉ trọng trí tuệ trong một sản phẩm ngày càng lớn. Chắc rằng chiều hướng 
này sẽ ngày càng gia tăng. Một phần dưới tác động của những tiến bộ về khoa học và 
công nghệ, sự giao thoa, hội nhập giữa các nền kinh tế chắc chắn sẽ sâu rộng hơn nhiều. Đề số 2
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
 Cái mạnh của con người Việt Nam không chỉ chúng ta nhận biết mà cả thế giới đều 
thừa nhận là sự thông minh, nhạy bén với cái mới. Bản chất trời phú ấy rất có ích cho xã 
hội ngày mai mà sự sáng tạo là một yêu cầu hàng đầu. Nhưng bên cạnh cái mạnh đó 
cũng còn tồn tại không ít cái yếu. Ấy là những lỗ hổng về kiến thức cơ bản do thiên 
hướng chạy theo những môn học “thời thượng”, nhất là khả năng thực hành và sáng tạo 
bị hạn chế do lối học chay, học vẹt nặng nề. Không nhanh chóng lấp những lỗ hổng này 
thì thật khó bề phát huy trí thông minh vốn có và không thể thích ứng với nền kinh tế mới 
chứa đựng đầy tri thức cơ bản và biến đổi không ngừng
 (Trích Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới, Vũ Khoan, Ngữ văn 9, tập 2) 
Câu 1: Đoạn trích trên đề cập vấn đề gì?
Câu 2: Xác định phép liên kết hình thức trong hai câu đầu của đoạn trích.
Câu 3: Em hiểu thế nào là thiên hướng chạy theo những môn học “thời thượng”?
Câu 4: Từ nội dung được đề cập trong đoạn trích, em thấy cần phải làm gì để phát huy 
điểm mạnh và hạn chế điểm yếu của bản thân (Trình bày trong 5 – 7 dòng) Đề số 3
Đọc đoạn trích sau và thực hiện yêu cầu phía dưới:
 Người Việt Nam ta cần cù thật, nhưng lại thiếu đức tính tỉ mỉ. Khác với người Nhật vốn 
cũng nổi tiếng cần cù lại thường rất cẩn trọng trong khâu chuẩn bị công việc, làm cái gì 
cũng tính toán chi ly từ đầu, người Việt Nam ta thường dựa vào tính tháo vát của mình,
hành động theo phương châm “nước đến chân mới nhảy”, “liệu cơm gắp mắm”. Do còn 
chịu ảnh hưởng nặng nề của phương thức sản xuất nhỏ và cách sống ở nơi thôn dã vốn 
thoải mái và thanh thản nên người Việt Nam chưa có được thói quen tôn trọng những quy
định nghiêm ngặt của công việc là cường độ khẩn trương. Ngay bản tính “sáng tạo” một
phần nào đó cũng có mặt trái ở chỗ ta hay loay hoay “cải tiến”, làm tắt, không coi trọng 
nghiêm ngặt quy trình công nghệ. Trong một xã hội công nghiệp và “hậu công nghiệp”, 
những khuyết tật ấy sẽ là những vật cản ghê gớm.
 (Theo Ngữ văn 9, tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2017)
1.Đoạn văn trên nằm trong văn bản nào? Nêu tên tác giả và hoàn cảnh ra đời của văn bản
2.Xác định các phép liên kết câu được tác giả sử dụng trong đoạn trích trên.
3.Viết lại câu văn đầu tiên thành câu có sử dụng thành phần khởi ngữ. II. ĐỀ VIẾT TẬP LÀM VĂN
Đề bài. Hãy phát biểu cảm nghĩ của em khi đọc bài “Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ 
mới” của Vũ Khoan.
 “Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới" là bài báo của Vũ Khoan, lần đầu được giới thiệu 
trên báo “Tia sáng” năm 2001. Tác giả là một trong những gương mặt mới của đội ngũ
lãnh đạo đất nước ta trong thời kì đổi mới, hội nhập.
Đối tượng đối thoại của tác giả là “lớp trẻ Việt Nam”, những chủ nhân của đất nước ta 
trong thế kỉ XXI, thế hệ nối bước ông cha, gánh trên đôi vai mình sứ mệnh lịch sử vô 
cùng nặng nề là xây dựng Việt Nam trở nên giàu mạnh. Có thể xem câu văn đầu bài đã 
nêu lên ý tưởng chủ đạo của bài luận văn: "Lớp trẻ Việt Nam cần nhận ra những cái 
mạnh, cái yếu của con người Việt Nam để rèn những thói quen tốt khi bước vào nền kinh 
tế mới”.
 Ở phần đầu này, tác giả đặt vấn đề và khẳng định: chuẩn bị bản thân con người là quan
trọng nhất trong những hành trang mà đất nước ta phải có và cần có. Bởi lẽ con người, từ 
cổ chí kim “vẫn là động lực phát triển của lịch sử", "vai trò con người lại càng nổi trội” 
trong thế kỉ XXI khi nền kinh tế tri thức sẽ phát triển mạnh mẽ. (@tailieuhoctapvip) hạn chế”. Nguyên nhân là do “thiên hướng chạy theo những môn học thời thượng”,"do 
lối học chay học vẹt nặng nề". Nếu "không nhanh chóng lấp những lỗ hổng này”, khắc 
phục những điểm yếu này "thì thật khó bề phát huy trí thông minh vốn có và không thể 
thích nghi với nền kinh tế mới chứa đựng đầy tri thức cơ bản
và biến đổi không ngừng".
 Cái mạnh nữa của dân ta là "sự cần cù sáng tạo”; nhưng trong cái mạnh ấy, “lại ẩn chứa 
những khuyết tật” của con người sản xuất nhỏ như “thiếu đức tính tỉ mỉ" hành động theo 
phương châm “nước đến chân mới nhảy” (thiếu nhìn xa trông rộng, luôn thụ động), “liệu 
cơm gắp mắm" (làm ăn kiểu cò con, dễ dãi); “chưa có được thói quen tôn trọng những 
quy định nghiêm ngặt của công việc là cường độ khẩn trương”. Ngay như bản tính “sáng 
tạo” cũng chỉ loay hoay cải tiến, làm tắt, không coi trọng nghiêm ngặt quy trình công 
nghệ”. 
 Truyền thống lâu đời “đùm bọc, đoàn kết” của nhân dân ta đã làm nên sức mạnh Việt
Nam để chiến thắng ngoại xâm, để bảo vệ và xây dựng đất nước. Nhưng do ảnh hưởng 
của nền sản xuất nhỏ, dân ta mang nhiều yếu tố cố hữu như: tính đố kị, lối nghĩ “trâu 
buộc ghét trâu ăn” (ghen ghét tài năng), tự do tùy tiện... cho người đọc bao liên tưởng thú vị. Bài văn của Vũ Khoan đã giúp ta có một cái nhìn 
sáng suốt về nhân dân ta, về bản thân mỗi chúng ta. Thế kỉ mới là thế kỉ hi vọng và bừng 
sáng đối với đất nước và con người Việt Nam.