Bộ 48 Bài giảng Chuyên đề Ôn thi vào 10 - Bài 30: Tiếng nói văn nghệ - Ngữ văn 9

 TIẾNG NÓI VĂN NGHỆ
 -Nguyễn Đình Thi- II. TÁC PHẨM
1. Hoàn cảnh sáng tác
- Tiểu luận “Tiếng nói của văn nghệ” được Nguyễn Đình Thi viết năm 1948, in trong cuốn 
“Mấy vấn đề văn học” (xuất bản năm 1956)
2. Bố cục
- Phần 1: từ đầu bài cho đến “cách sống của tâm hồn”: Nội dung tiếng nói của văn nghệ.
-Phần 2: Tiếp theo đoạn 1 cho đến cuối bài: Văn nghệ mang lại nhiều giá trị thiết thực 
trong cuộc sống con người.
3. Giá trị nội dung
- Bài tiểu luận bàn về nội dung của văn nghệ và sức mạnh kì diệu của nó đối với đời sống 
của con người, giúp con người được sống phong phú hơn và tự nhiên hoàn thiện nhân cách
tâm hồn mình
4. Giá trị nghệ thuật
- Bố cục chặt chẽ, hợp lí, dẫn dắt tự nhiên. Lối viết giàu hình ảnh, sử dụng nhiều dẫn chứng 
thơ văn, dẫn chứng thực tế, khẳng định các ý kiến, nhận xét, tăng sức hấp dẫn cho bài viết. + Văn nghệ là sợi dây ràng buộc họ chặt hơn với cuộc đời, giúp con người biết rung cảm 
và ước mơ trong cuộc đời lắm cơ cực
 + Góp phần giữ cho “đời cứ tươi”
- Bản chất của văn nghệ:
 + Nghệ thuật là tiếng nói của tình cảm
 + Văn nghệ nói nhiều đến cảm xúc.
 +Văn nghệ mượn sự việc để tuyên truyền
⇒ Sức mạnh của văn nghệ:
-Văn nghệ giúp mọi người tự nhận thức mình, tự xây dựng nhân cách và cách sống của
bản thân mình và xã hội: Nghệ thuật không đứng ngoài trỏ vẽ cho ta đi, nghệ thuật vào đốt
lửa trong lòng chúng ta, khiến chúng ta phải tự bước đi trên con đường ấy
⇒ Dẫn chứng phong phú, sát thực=> Sức mạnh kì diệu, làm thay đổi nhận thức con người * Gợi ý giải
1.
- Đoạn văn trích từ văn bản: Tiếng nói của văn nghệ
- Tác giả: Nguyễn Đình Thi
- Giới thiệu về tác giả:
+ Sinh năm 1924, mất năm 2003; quê ở Hà Nội
+ Hoạt động văn nghệ đa dạng: làm thơ, viết văn, soạn nhạc, viết kịch, viết lí luận phê bình. 
+ Nhà lãnh đạo văn hóa nghệ thuật uy tín (Tổng thư kí Hội Văn hóa cứu quốc, Tổng thư kí
Hội Nhà văn Việt Nam)
+ Được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về VHNT năm 1996
2. Nội dung của đoạn văn: sức mạnh kì diệu của nghệ thuật đối với người đọc 
3.
- Chép lại được câu ghép (câu đầu hoặc câu cuối của đoạn văn) Đề số 2
Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi
 Nghệ thuật nói nhiều với tư tưởng nữa, nghệ thuật không thể nào thiếu tư tưởng. Không
tư tưởng, con người có thể nào là con người. Nhưng trong nghệ thuật, tư tưởng từ ngay
cuộc sống hằng ngày nảy ra, và thấm trong tất cả cuộc sống. Tư tưởng của nghệ thuật
không bao giờ là tri thức trừu tượng một mình trên cao.
1. Đoạn văn trên trích trong văn bản nào? Của ai?
2. Đoạn văn sử dụng phép liên kết nào là chủ yếu?
3. Đoạn văn trên được viết theo phép lập luận nào? Ghi lại câu chủ đề của đoạn này?
4.Đoạn văn trên khiến cho em liên tưởng tới những tác phẩm nào cũng nói về những triết
lý, những bài học sâu sắc của nghệ thuật?
5.Tác giả có viết: “Trong nghệ thuật, tư tưởng từ ngay cuộc sống hằng ngày nảy ra, và
thấm trong tất cả cuộc sống”, em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên bằng việc nêu suy nghĩ của
mình về một văn bản đã học của chương trình Ngữ văn lớp 9. -Tác phẩm văn học là nơi nhà văn nhắn gửi, thể hiện tình cảm cũng như tư tưởng, quan 
điểm nhân sinh của mình (muốn nói một điều gì mới mẻ):
+“Truyện Kiều” của Nguyễn Du thể hiện rõ nét sự bất bình, căm ghét đối với xã hội phong 
kiến, thái độ xót thương vô hạn của nhà văn đối với những người phụ nữ;
+ “Lão Hạc”, Nam Cao nói lên niềm yêu mến, cảm phục đối với những người nông dân 
nghèo khổ mà giữ được phẩm chất tốt đẹp;
+ “Làng” của Kim Lân chẳng những thể hiện cái nhìn yêu mến, trân trọng mà còn nói lên
được sự biến chuyển trong nhận thức và tình cảm của người nông dân trong buổi đầu chống 
Pháp; (@tailieuhoctapvip)
+ “Bến quê” của Nguyễn Minh Châu gửi gắm suy nghĩ, bài học nhân sinh về cuộc đời của 
mỗi con người.
 - Đánh giá chung
 - Suy nghĩ của bản thân 3. Động từ: mở rộng, làm, vui buồn, yêu thương, căm hờn, biết nhìn, biết nghe, sống 
4.
Nghệ thuật // không đứng ngoài trỏ vẽ cho ta đường đi, nghệ thuật// vào đốt lửa
 C1 V1 C2
trong lòng chúng ta khiến chúng ta phải bước lên đường ấy.
 V2
 => Câu ghép.
II. ĐỀ VIẾT TẬP LÀM VĂN
Đề bài: Cảm nhận về bài "Tiếng nói của văn nghệ" của Nguyễn Đình Thi.
 "Tiếng nói của văn nghệ” được Nguyễn Đình Thi viết vào năm 1948, tại chiến khu Việt
Bắc thời kháng chiến chống Pháp. Văn bản nghị luận này có bố cục chặt chẽ. Mọi lí lẽ và
dẫn chứng của tác giả nêu ra đều tập trung và xoay quanh ba luận điểm:
- Văn nghệ nảy sinh từ hiện thực cuộc sống, sáng tạo ra cái đẹp vì cuộc sống và con người
- Văn nghệ là tiếng nói của tình cảm, của tâm hồn.
- Văn nghệ là tiếng nói của tư tưởng: câu thơ Kiều, những tiếng hát đã làm cho những người bị giam cầm "vẫn buộc chặt lấy
cuộc đời thường bên ngoài, có cây, có phố, có ruộng, có người, có tình yêu, có những vui
buồn khó nhọc hàng ngày; nói một cách khác, đó là sự sống”.
 Những người đàn bà nhà quê lam lũ ngày trước suốt đời đầu tắt mặt tối, nhưng khi họ ru
con hay hát ghẹo, một câu ca dao, một buổi xem chèo đã gieo vào tâm hồn họ “một ánh
sáng, lay động những tình cảm khác thường"; làm cho những con người tăm tối nghèo khổ
ấy “trong một buổi được cười hả dạ hay rỏ giấu một giọt nước mắt". Đúng, tiếng nói của
văn nghệ, "lời gửi của văn nghệ là sự sống".
 Nguyễn Đình Thi đã chỉ rõ “văn nghệ không thể sống xa lìa cuộc sống”. Chỗ đứng của
văn nghệ “chính là chỗ giao nhau của tâm hồn con người với cuộc sống...”. Chỗ đứng của
văn nghệ là “tình yêu ghét, niềm vui buồn, ý đẹp xấu” trong thiên nhiên và đời sống xã hội.
Tác giả trích dẫn câu nói của Tôn-xtôi, văn hào Nga, để khẳng định kiến giải của mình:
“Nghệ thuật là tiếng nói của tình cảm”.
c. Tiếng nói của văn nghệ còn là tiếng nói của tư tưởng.
 Nghệ thuật không thể nào thiếu tư tưởng. Tư tưởng trong văn nghệ “nảy ra” từ cuộc sống,
và “thấm” vào tất cả mọi mặt của cuộc sống. Tư tưởng của văn nghệ mang tính đặc thù, Sau hơn nửa thế kỉ, những ý kiến của Nguyễn Đình Thi trong bài “Tiếng nói của văn
nghệ” không còn xa lạ với nhiều người. Một cách viết tài hoa, có duyên, lí lẽ và lập luận
khá sáng tỏ, chặt chẽ, giọng văn nhiệt tâm, nhiệt thành là sức hấp dẫn của bài tiểu luận này.