Bộ 48 Bài giảng Chuyên đề Ôn thi vào 10 - Bài 26, Chuyên đề 4: Các văn bản nhật dụng và Phong cách Hồ Chí Minh - Ngữ văn 9

 CHUYÊN ĐỀ 4.
 CÁC VĂN BẢN NHẬT DỤNG
 *****
 BẢNG HỆ THỐNG CÁC VĂN BẢN NHẬT DỤNG
Tác phẩm Thể loại Năm Đặc sắc nội dung Đặc sắc nghệ thuật
 và sáng 
 Phương tác
 thức biểu 
 đạt
Phong - Văn bản - Năm Vẻ đẹp trong phong cách Hồ Văn bản kết hợp giữa kể và
cách Hồ nhật dụng 1990 Chí Minh là sự kết hợp hài bình luận một cách tự nhiên, 
Chí Minh - Tự sự, hòa giữa truyền thống và chọn lọc những chi tiết tiêu
- Lê Anh miêu tả, hiện đại, dân tộc và nhân biểu, đan xen thơ, dùng từ 
Trà nghị luận loại, thanh cao và giản dị. Hán Việt gợi sự gần gũi; sử 
 dụng nghệ thuật đối lập để được bảo quan trọng của việc bảo vệ
vệ và phát và chăm sóc trẻ em
triển của 
trẻ em
- Trích
“Tuyên bố
của Hội 
nghị cấp 
cao thế 
giới về trẻ 
em”
Bàn về - Bài luận - 1995 Chu Quang Tiềm trong bài - Bài văn nghị luận đã đặt ra
đọc sách - Nghị viết đã khẳng định đọc sách và bàn về một vấn đề có ý 
- Chu luận, tự là con đường quan trọng để nghĩa trong đời sống. Luận
Quang sự tích lũy, nâng cao học vấn. điểm rõ ràng, thuyết phục. Bố 
Tiềm Từ việc đưa ra những sai cục bài viết hợp lí, chặt chẽ,
 lầm trong việc đọc sách, tác các ý được dẫn dắt tự nhiên. người Việt Nam phải khắc của tác giả. Việc sử dụng
phục điểm yếu để bước vào ngôn ngữ báo chí gắn với 
thế kỉ mới ngôn ngữ sinh hoạt đời
 thường, cách nói giản dị, dễ
 hiểu, sử dụng nhiều thành 
 ngữ, tục ngữ sinh động, cụ
 thể và hàm súc cũng là những 
 nét tiêu biểu về nghệ thuật 
 của tác phẩm. BÀI 1. TÓM TẮT KIẾN THỨC CƠ BẢN
A. TÌM HIỂU CHUNG
I. ĐÔI NÉT VỀ TÁC GIẢ LÊ ANH TRÀ
- Lê Anh Trà sinh ngày 24/6/ 1927, mất năm 1999
- Quê quán: xã Phổ Minh, huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi
- Năm 1965, ông tốt nghiệp tiến sĩ tại Đại học tổng hợp quốc gia Mát-xcơ-va
- Ông lần lượt được phong học hàm Phó giáo sư và Giáo sư các năm 1984 và 1991
- Sự nghiệp sáng tác:
 + Lê Anh Trà được biết đến là một nhà quân sự, sau đó chuyển sang viết báo. Ông từng 
giữ chức Tổng biên tập Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật
 + Ông là một tác giả chuyên nghiên cứu và viết về chủ tịch Hồ Chí Minh
 + Tác phẩm đặc sắc nhất của ông là “Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái 
cao cả” Vĩ nhân mà giản dị, gần gũi, am hiểu mọi nền văn hóa nhân loại mà lại rất dân tộc, rất Việt
Nam
B. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
1. Quá trình hình thành phong cách Hồ Chí Minh
a. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại để hình thành phong cách
của mình.
- Trong cuộc đời hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đi nhiều, tiếp xúc với nhiều
nền văn hóa cả phương Đông lẫn phương Tây, chính bởi vậy, Bác đã thu nhận được vốn
tri thức văn hóa sâu rộng:
+ Vốn tri thức sâu rộng có được do Bác hiểu tầm quan trọng của ngôn ngữ trong giao tiếp
nên đã học và nói thành thạo nhiều thứ tiếng: Anh, Pháp. Hoa, Nga
+ Bác học hỏi ngay cả khi trải qua những công việc kiếm sống: bác làm nhiều nghề và đến
đâu Bác cũng học hỏi, tìm hiểu văn hóa đến một mức khá uyên thâm
b. Sự tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại ở Bác là sự tiếp thu có chọn lọc
- Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tiếp thu một cách có chọn lọc những tinh hoa văn hóa nước
ngoài: ⇒ Phong cách Hồ Chí Minh là phong cách sống mang hồn dân tộc sợi nhắc đến phong 
cách của các vị hiền triết trong lịch sử dân tộc như Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm Câu 1. Đoạn văn trên được trích trong văn bản nào? Tác giả là ai?
Câu 2. Xác định các phương thức biểu đạt có trong đoạn văn trên?
Câu 3. Giải nghĩa các từ sau:
- Truân chuyên
- Uyên thâm
- Văn hóa
Câu 4. Chỉ ra phép liên kết câu và đoạn văn trong đoạn trên?
* Gợi ý giải
1. Trích trong “Phong cách Hồ Chí Minh” của Lê Anh Trà
2. Các phương thức biểu đạt: nghị luận, tự sự 
3.
- Truân chuyên: gian nan, vất vả
- Uyên thâm: có trình độ kiến thức rất sâu
- Văn hóa: là hệ thống hữu cơ các giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo và tích 
lũy qua quá trình hoạt động thực tiễn. (Theo nghĩa rộng).
4. Phép lặp: văn hóa 2. Thành phần tình thái: có lẽ
3. Từ láy: vẻn vẹn, mộc mạc
4. Nội dung chính: Nêu những biểu hiện cụ thể về phong cách giản dị của Hồ Chí Minh Câu 3. Xác định thành phần nòng cốt trong câu sau và cho biết nó thuộc kiểu câu gì: “Tôi
dám chắc không có một vị lãnh tụ, một vị tổng thống hay một vị vua hiền nào ngày trước
lại sống đến mức giản dị và tiết chế như vậy.”
Câu 4. Việc tác giả liên hệ cách sống của Bác với cách sống của Nguyễn Trãi, Nguyễn
Bỉnh Khiêm có hợp lí không? Sự liên hệ này có tác dụng gì? (@tailieuhoctapvip)
* Gợi ý giải
1. Trích trong văn bản “Phong cách Hồ Chí Minh”, thuộc loại văn bản nhật dụng, do Lê
Anh Trà viết
2. Phương thức biểu đạt chính: nghị luận
3.
Tôi/ dám chắc không có một vị lãnh tụ, một vị tổng thống hay một vị vua hiền nào/
 C
CN VN
ngày trước lại sống đến mức giản dị và tiết chế như vậy.
 V
 VN
→ Là câu đơn
4. Rất hợp lí, vì: Đề số 4.
Cho đoạn văn sau:
 Trong cuộc đời đầy truân chuyên của mình, chủ tịch Hồ Chí Minh đã tiếp xúc với văn
hóa nhiều nước, nhiều vùng trên thế giới, cả phương Đông và phương Tây. Trên những
con tàu vượt trùng dương, Người đã ghé lại nhiều hải cảng, đã thăm các nước châu Phi,
châu Á, châu Mĩ. Người đã từng sống dài ngày ở Pháp, ở Anh. Người nói và viết thạo nhiều
thứ tiếng ngoại quốc: Pháp, Anh, Hoa, Ngavà Người đã làm nhiều nghề. Có thể nói ít
có vị lãnh tụ nào lại am hiểu nhiều về các dân tộc và nhân dân thế giới, văn hóa thế giới
sâu sắc như Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đến đâu Người cũng học hỏi, tìm hiểu văn hóa, nghệ
thuật đến một mức khá uyên thâm. Người cũng chịu ảnh hưởng của tất cả các nền văn hóa,
đã tiếp thu mọi cái đẹp và cái hay đồng thời với việc phê phán những tiêu cực của chủ
nghĩa tư bản. Nhưng điều kì lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó đã nhào nặn với cái
gốc văn hóa dân tộc không gì lay chuyển được ở Người, để trở thành một nhân cách rất
Việt Nam, một lối sống rất bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông, nhưng cũng đồng thời
rất mới, rất hiện đại.
1. Cho biết đoạn văn trên được trích trong văn bản nào? Do ai sáng tác? Xác định phương
thức biểu đạt chính trong đoạn văn trên? - Người thông thạo nhiều ngoại ngữ, vì thế mà Bác có khả năng giao tiếp với nhiều người, 
ở nhiều nền văn hóa khác nhau.
- Đi đến đâu, Người cũng ham học hỏi, tìm hiểu văn hóa, nghệ thuật đến mức uyên thâm. 
Đây là chi tiết nói về mức độ, chiều sâu tiếp thu văn hóa nhân loại của Người.
4. Nội dung chính: Quá trình hình thành phong cách Hồ Chí Minh Những đất tự do, những trời nô lệ
 Những con đường cách mạng đang tìm đi”.
 ("Người đi tìm hình của nước”)
 Người "nói và viết thạo” nhiều ngoại ngữ như Pháp, Anh, Hoa, Nga... Không phải do
là lắm tiền đi du lịch... mà trái lại cuộc đời Người “đầy truân chuyên", Người "đã làm nhiều
nghề”, và đặc biệt là "đến đâu Người cũng học hỏi, tìm hiểu văn hóa, nghệ thuật đến một
mức khá uyên thám”. Hồ Chí Minh "đã tiếp thu” mọi cái hay cái đẹp của các nền văn hóa,
và "đã nhào nặn" với cái gốc văn hóa dân tộc vốn thấm sâu vào tâm hồn mình, máu thịt
mình, nên đã trở thành "một nhân cách rất Việt Nam, một lối sống rất bình dị, rất Việt
Nam, rất phương Đông, nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại”. Cách lập luận chặt
chẽ, cách nêu luận cứ xác đáng, lối diễn đạt tinh tế của Lê Anh Trà đã tạo nên sức thuyết
phục lớn.
 Luận điểm thứ hai mà tác giả đưa ra là lối sống rất bình dị, rất phương Đông, rất Việt
Nam của Hồ Chí Minh. Lê Anh Trà đã sử dụng ba luận cứ (nơi ở, trang phục, cách ăn mặc)
để giải thích và chứng minh cho luận điểm này. Cái "cung điện" của vị Chủ tịch nước là
một chiếc nhà sàn nhỏ bằng gỗ bên cạnh cái ao. Chỉ vẻn vẹn có vài phòng để "tiếp khách, Tóm lại, Lê Anh Trà đã lập luận một cách chặt chẽ, nêu lên những luận cứ xác thực,
chọn lọc, trình bày khúc chiết với tất cả tấm lòng ngưỡng mộ, ngợi ca "Nhà văn hóa lớn,
nhà đạo đức lớn, nhà cách mạng lớn, nhà chính trị lớn đã quyện chặt với nhau trong con
người Hồ Chí Minh, một con người rất giản dị, một con người Việt Nam gần gũi với mọi
người”. Đọc bài viết của Lê Anh Trà, chúng ta học tập được bao điều tốt đẹp về phong
cách Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc.
 ---------------- @tailieuhoctapvip ----------------