Bài giảng Chuyên đề Ngữ văn 9 - Chuyên đề: Rèn kỹ năng đọc hiểu và viết đoạn văn nghị luận xã hội từ ngữ liệu ngoài chương trình

 CHUYÊN ĐỀ:
 “RÈN KỸ NĂNG ĐỌC HIỂU 
 VÀ VIẾT ĐOẠN VĂN NLXH 
TỪ NGỮ LIỆU NGOÀI CHƯƠNG TRÌNH” Cấu trúc đề thi 
 phần Đọc hiểu
 Ngữ liệu
- Đối tượng: Văn bản Hệ thống câu hỏi
nghị luận xã hội, văn - Nhận biết
bản khoa học, thường - Thông hiểu
thức đời sống - Vận dụng thấp
- Nội dung: Đa dạng, - Vận dụng cao
phong phú (Những vấn 
đề nóng, nổi bật) YÊU CẦU KHI LÀM BÀI THI ĐỌC HIỂU
 1 2 3
- Kiểm tra nguồn Yêu cầu về hình Yêu cầu về nội dung:
 gốc, xuất xứ của thức: - Trả lời đầy đủ, 
 văn bản - Trả lời, trình chính xác và đúng 
 trọng tâm câu hỏi. 
- Đọc văn bản trước, bày ngắn gọn 
 - Tránh trả lời lan 
 cuối cùng mới đọc - Trình bày theo man, dài dòng đặc 
 câu hỏi, gạch chân đúng thứ tự câu biệt với những câu 
 các từ khóa. hỏi đưa ra. hỏi ít điểm. Yêu cầu của đoạn văn nghị luận về một hiện tượng trong đời sống xã hội
a. Nội dung:
- Giải thích khái niệm: Trả lời câu hỏi: “Là gì?” 
- Liên hệ thực tế, nêu ra được thực trạng (biểu hiện) của sự việc, hiện tượng: Trả lời câu hỏi 
“Như thế nào?”
- Chỉ ra nguyên nhân của sự việc, hiện tượng: Trả lời câu hỏi “Tại sao?”
- Phân tích mặt sai, đúng, lợi hại, tích cực, tiêu cực
- Đưa ra biện pháp giải quyết (nếu tiêu cực thì cần phải xóa bỏ, cần phải loại trừ; nếu tích 
cực thì cần phải duy trì, lan tỏa, vận động, tuyên truyền,...; cần sự tham gia như thế nào của 
các lực lượng xã hội và của mỗi cá nhân trong cộng đồng).
- Bảy tỏ quan điểm, ý kiến của mình về sự việc, hiện tượng: Đáng khen hay đáng chê, ..
- Liên hệ với bản thân: Chúng ta sẽ có những cách nhìn nhận riêng về sự việc, hiện tượng 
ấy. 
b. Hình thức:
- Bài viết phải rõ ràng, rành mạch, đủ độ dài theo quy định, đúng hình thức đoạn
- Lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục.
- Lời văn phải chính xác, đồng thời sinh động. SƠ ĐỒ CẤU TRÚC ĐOẠN VĂN NLXH VỀ HIỆN TƯỢNG TÍCH CỰC TRONG ĐỜI SỐNG
 Dẫn dắt, giới thiệu Dẫn dắt từ hiện thực đời sống
 Mở vấn đề 
 đoạn
 Nêu hiện tượng của Ghi lại câu nói hoặc hiện tượng được đưa ra trong đề bài
 đời sống
 Giải thích hiện - Nêu cách hiểu về hiện tượng
 tượng - Đánh giá hiện tượng: Tích cực
 - Nêu biểu hiện của hiện tượng
 Bàn luận
Thân - Tác dụng, ý nghĩa của hiện tượng
đoạn - Mở rộng, phản đề
 Bài học nhận thức Bài học nhận thức: Khẳng định tính nhân văn của hiện 
 và hành động tượng
 Bài học hành động: Rút ra hành động cụ thể cho bản thân
 Kết Khẳng định ý nghĩa, tính thời sự của hiện tượng đối với 
 đoạn Kết thúc vấn đề thời đại MỘT SỐ LỖI HỌC SINH CẦN TRÁNH
 4
 1 Phân bố thời gian 
 không hợp lí
Thiếu ý 3
khi trả lời 
phần Đọc Phần nghị luận xã 
hiểu 2 hội viết chung 
 chung, sáo mòn
 Cách thức 
 trình bày 
 chưa hợp lí ĐỀ SỐ 1
Phần I (3,5 điểm). 
Đọc đoạn ngữ liệu sau:
 “Bạn nào tuổi teen cũng thấy mình khổ hơn người khác. Các bạn luôn phóng to những điểm thiệt thòi của mình lên và thu nhỏ 
phần vất vả của người khác lại. Đồng thời, các bạn luôn cảm thấy oan ức, bất công và nghĩ rằng cuộc đời này đối xử với mình tệ hơn 
rất nhiều những gì hy vọng (). Rất tiếc, thưa các bạn teen, các bạn đang hiểu nhầm nghiêm trọng. Ai cũng phải trải qua nhiều khó 
khăn gian khổ và ai cũng phải chịu hoặc từng chịu bất công. Vì thế, đừng bi kịch hóa cuộc đời của mình, điều đó không giúp gì cho 
các bạn cả. Ngoài ra, những lỗi lầm gây ra thường do chính bản thân mình, nên đừng đổ lỗi cho hoàn cảnh hay người khác.
 () Tuổi teen có tính ghen tỵ rất lớn. Các bạn luôn ngắm nghía và so bì với người khác để thấy cha mẹ thật tệ, không hiểu mình, 
cha mẹ chiều em/chị/anh mình hơn Nhiều bạn thấy như bị bỏ rơi, hay cha mẹ lạc hậu, kém cỏi, giỏi mắng mỏ nhưng hiểu biết ít. 
Thực ra, điều đó không chính xác. Cha mẹ các bạn đều đã trải qua giai đoạn này nên nhìn xa hơn. Họ biết với tính cách như thế, cách 
học tập, lao động như thế, thì hệ quả/hậu quả là gì. Vì thế, bố mẹ có nói nhiều một chút, trách móc một chút, ghê gớm một chút, 
cũng là vì thương, lo lắng cho các bạn.
 () Nhiều bạn thấy cảnh rú ga lao vút trên đường rất bản lĩnh. Nếu tầm nhìn hữu hạn thì mọi thứ đơn giản là vậy. Tuy nhiên, chỉ 
cần nghĩ xa hơn chút nữa, các bạn sẽ nhìn ra phía sau cảnh rú ga, lao ầm ầm đó là bệnh viện với máu me, xương cốt hoặc cảnh đám 
tang u buồn. Chơi ngông chưa bao giờ và sẽ không bao giờ là bản lĩnh.”
 (Trích Tuổi dậy thì tưởng chơi ngông là bản lĩnh, TS. Vũ Thu Hương, báo điện tử News.Zing.Giaoduc, 7/10/2015)
Câu 1 (0,25 điểm). Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích trên.
 Câu Nội dung cần đạt Điểm
 1 Học sinh xác định đúng được phương thức biểu đạt chính: Nghị luận 0,25 ĐỀ SỐ 1
Phần I (3,5 điểm). 
Đọc đoạn ngữ liệu sau:
 “Bạn nào tuổi teen cũng thấy mình khổ hơn người khác. Các bạn luôn phóng to những điểm thiệt thòi của mình lên và thu nhỏ 
phần vất vả của người khác lại. Đồng thời, các bạn luôn cảm thấy oan ức, bất công và nghĩ rằng cuộc đời này đối xử với mình tệ hơn 
rất nhiều những gì hy vọng (). Rất tiếc, thưa các bạn teen, các bạn đang hiểu nhầm nghiêm trọng. Ai cũng phải trải qua nhiều khó 
khăn gian khổ và ai cũng phải chịu hoặc từng chịu bất công. Vì thế, đừng bi kịch hóa cuộc đời của mình, điều đó không giúp gì cho 
các bạn cả. Ngoài ra, những lỗi lầm gây ra thường do chính bản thân mình, nên đừng đổ lỗi cho hoàn cảnh hay người khác.
 () Tuổi teen có tính ghen tỵ rất lớn. Các bạn luôn ngắm nghía và so bì với người khác để thấy cha mẹ thật tệ, không hiểu mình, 
cha mẹ chiều em/chị/anh mình hơn Nhiều bạn thấy như bị bỏ rơi, hay cha mẹ lạc hậu, kém cỏi, giỏi mắng mỏ nhưng hiểu biết ít. 
Thực ra, điều đó không chính xác. Cha mẹ các bạn đều đã trải qua giai đoạn này nên nhìn xa hơn. Họ biết với tính cách như thế, cách 
học tập, lao động như thế, thì hệ quả/hậu quả là gì. Vì thế, bố mẹ có nói nhiều một chút, trách móc một chút, ghê gớm một chút, 
cũng là vì thương, lo lắng cho các bạn.
 () Nhiều bạn thấy cảnh rú ga lao vút trên đường rất bản lĩnh. Nếu tầm nhìn hữu hạn thì mọi thứ đơn giản là vậy. Tuy nhiên, chỉ 
cần nghĩ xa hơn chút nữa, các bạn sẽ nhìn ra phía sau cảnh rú ga, lao ầm ầm đó là bệnh viện với máu me, xương cốt hoặc cảnh đám 
tang u buồn. Chơi ngông chưa bao giờ và sẽ không bao giờ là bản lĩnh.”
 (Trích Tuổi dậy thì tưởng chơi ngông là bản lĩnh, TS. Vũ Thu Hương, báo điện tử News.Zing.Giaoduc, 7/10/2015)
Câu 3 (0,5 điểm). Vì sao tác giả cho rằng: Chơi ngông chưa bao giờ và sẽ không bao giờ là bản lĩnh.
 Câu Nội dung cần đạt Điểm
 3 Học sinh nêu được: 
 - Chơi ngông là hành động bột phát ở lứa tuổi mới lớn 0,25
 - Đó là hành động không đem lại kết quả gì tốt đẹp mà chỉ mang đến nguy hiểm cho bản thân, gia đình 0,25
 và xã hội. Câu Nội dung cần đạt Điểm
 4 Học sinh viết được đoạn văn nghị luận xã hội về hiện tượng trong đời sống
 * Hình thức:
 − Viết đúng kiểu đoạn văn 0,5
 − Đảm bảo độ dài đoạn văn theo qui định
 − Diễn đạt lưu loát, rõ ràng; lập luận chặt chẽ, không mắc lỗi về chính tả, dùng từ, đặt câu. 1,5
 * Nội dung: HS có thể có nhiều cách lập luận khác nhau song cần nêu được các ý cơ bản sau:
 - Biểu hiện và thực trạng của vấn đề trong đời sống:
 + Sống ích kỉ, chỉ biết đòi hỏi cho bản thân, ham chơi, thiếu trách nhiệm với chính bản thân và gia đình
 + Vô tâm, dễ dàng quên đi những năm tháng được bố mẹ nuôi nấng,..
 + Vô cảm khi sẵn sàng có những lời lẽ và hành động làm tổn thương cả tinh thần và thể xác của người đã sinh thành ra mình.
 - Nguyên nhân:
 + Gia đình chăm lo, chiều chuộng khiến nhiều học sinh quen với việc được hưởng thụ
 + Sự ích kỉ của bản thân.
 + Mặt trái của thời đại công nghệ số (ít thời gian để chia sẻ, gần gũi gắn kết,.)
 - Hậu quả:
 + Thiếu sự gắn kết, chia sẻ trong gia đình
 + Từ sự thờ ơ, lạnh lùng với người thân dẫn đến sự vô cảm, lạnh lùng trong xã hội.
 - Giải pháp khắc phục:
 + Chú trọng giáo dục giá trị, kĩ năng sống ngay từ khi còn nhỏ
 + Dành thời gian chia sẻ với các thành viên trong gia đình.
 - Liên hệ bản thân, rút ra bài học nhận thức và hành động:
 + Trân trọng tình cảm gia đình, 
 + Biết quan tâm, chia sẻ với những người xung quanh, nhân ái, vị tha,
 (Lưu ý: Khuyến khích học sinh có những suy nghĩ riêng, tuy nhiên lí giải phải hợp lí, thuyết phục. Phần nêu trách nhiệm cần 
 chân thành. Không cho điểm đoạn văn có suy nghĩ lệch lạc, tiêu cực. Nếu đoạn văn quá dài hoặc quá ngắn trừ 0.25 điểm) ĐỀ SỐ 2
Phần I (4,0 điểm)
Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:
 “Mới đây, sự kiện âm nhạc với sự tham gia của bảy nhóm nhạc đến từ Hàn Quốc đã gây nên một “cơn bão” 
trong “fan Kpop” (người hâm mộ nhạc Pop Hàn Quốc) ở Việt Nam, cũng thật sự tạo ra một “cơn bão” trong các bậc 
phụ huynh và những người quan tâm tới giới trẻ. Một lần nữa, trước các ca sĩ đến từ xứ sở Kim chi, nhiều “fan 
Kpop” Việt bày tỏ sự cuồng nhiệt đến mức khóc lặng khi “thần tượng” xuất hiện tại sân bay. Tới khi xem thần tượng 
biểu diễn trên sân khấu một làn sóng xô đẩy, la hét, khóc nức nở của hàng nghìn người lại tái diễn. Buổi biểu diễn đã 
trở thành một nơi phô bày sự âm ĩ, như tạo nên bởi hành vi mất kiểm soát của “fan Kpop”. Không hiểu trong các bộ 
trang phục bắt chước cùng các loại phụ kiện như mũ, vòng xuyến mô phỏng theo “thần tượng” tay giơ cao tấm biển 
ghi tên nhóm nhạc yêu thích, miệng la hét, mắt đỏ hoe, lại phải căng người chống sự xô đẩy từ tứ phía, liệu các khán 
giả trẻ có thể thưởng thức nổi tác phẩm nghệ sĩ đang biểu diễn? Hơn nữa, sự cách trở ngôn ngữ còn cho thấy có khi 
may lắm họ chỉ xem được quần áo, trang phục, các màn vũ đạo, chữ đâu hiểu được nội dung ca khúc. Vậy mà vẫn có 
người chấp nhận đứng ngoài sân khấu, đau đớn, tiếc nuối vì không mua được vé!”
(Nguyễn Thanh Bình, www.nhandan.com, 2015)
Câu 1 (0,25 điểm). Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn văn trên.
Câu 2 (0,5 điểm). Đoạn văn trên đề cập đến hiện tượng gì? 
Câu 3 (0,5 điểm). Lí giải nghĩa của từ cơn bão. Tại sao tác giả lại cho rằng sự kiện âm nhạc lại trở thành cơn bão? 
Câu 4 (0,75 điểm). Chỉ ra những hành động thể hiện sự cuồng nhiệt của các bạn trẻ khi tham gia sự kiện. 
Câu 5 (2,0 điểm). Từ nội dung đoạn văn trên cùng với những hiểu biết thực tế, em hãy viết một đoạn văn nghị luận 
khoảng 2/3 trang giấy trình bày suy nghĩ của em về hiện tượng mà em vừa tìm được ở câu 2.