Bài giảng Chuyên đề dạy thêm Ngữ văn 6 (Kết nối tri thức) - Bài 7: Ôn tập thế giới cổ tích

 Hoạt động : Khởi động
 B1: Chuyển giao nhiệm vụ:
Báo cáo sản phẩm dạy học dự án:
Nhóm 1: Tập làm hoạ sĩ: Vẽ các bức tranh minh hoạ nội dung của 1 tác phẩm truyện 
(ghép nhiều tranh lại theo trình tự tạo thành 1 truyện tranh).
Nhóm 2: Tập làm diễn viên (Sân khấu hoá tác phẩm): Đóng 1 trích đoạn trong tác 
phẩm truyện.  VĂN BẢN ĐỌC HIỂU
* Hoàn thành phiếu học tập 01: Chia lớp thành 06 nhóm
 Tên truyện cổ tích “Thạch Sanh” “Cây khế” “Vua chích chòe”
 (nhóm 1, 2) (nhóm 3, 4) (nhóm 5, 6)
 1.Chủ đề .. .. ..
 2. Nhân vật .. .. ..
 3. Cốt truyện
 4. Lời kể .. .. ..
 5.Yếu tố kì ảo I. KIẾN THỨC CHUNG VỀ THỂ LOẠI TRUYỆN CỔ TÍCH
 Truyện cổ tích là:
 - loại truyện dân gian
Khái - có nhiều yếu tố hư cấu, kì ảo,
niệm - kể về số phận và cuộc đời của các nhân vật trong những mối quan hệ xã hội. 
 - thể hiện cái nhìn về hiện thực, bộc lộ quan niệm đạo đức, lẽ công bằng và 
 ước mơ về một cuộc sống tốt đẹp hơn của người lao động. I. KIẾN THỨC CHUNG VỀ THỂ LOẠI TRUYỆN CỔ TÍCH
 3. So sánh truyện truyền thuyết và truyện cổ tích:
Giống + Đều là truyện dân gian.
nhau 
 + Đều có yếu tố hoang đường kì ảo.
 + Truyền thuyết kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử.
 Khác + Cổ tích kể về cuộc đời của một số kiểu nhân vật.
 nhau + Truyền thuyết sử dụng yếu tố kì ảo nhằm mục đích thiêng liêng hoá nhân
 vật, sự kiện.
 + Cổ tích sử dụng yếu tố hoang đường để gửi gắm ước mơ công lí . . . Nhân vật chính: Thạch Sanh
 - Các sự việc chính:
 - Thạch Sanh là chàng trai nghèo, mồ côi, sống lủi thủi một mình, gia 
 tài chỉ có một chiếc búa kiếm củi nuôi thân.
Nhân vật - Thạch Sanh kết nghĩa anh em với Lí Thông.
và sự việc: - Mẹ con Lí Thông lừa Thạch Sanh đi chết thay cho mình.
 - Thạch Sanh diệt chằn tinh, giết đại bàng, bị Lí Thông cướp công.
 - Thạch Sanh bị hồn chăn tinh và đại bàng trả thù, vu oan, phải vào tù.
 - Thạch Sanh được giải oan lấy công chúa.
 - Thạch Sanh chiến thắng quân 18 nước chư hầu.
 - Thạch Sanh lên ngôi vua. III. ĐỊNH HƯỚNG PHÂN TÍCH VĂN BẢN
 1. Dàn ý
 1.1. - Giới thiệu chủ đề: Thể loại truyện cổ tích
Nêu - Giới thiệu về truyện cổ tích Thạch Sanh (kiểu nhân vật, chủ đề, 
vấn đề: ý nghĩa) a.2. Những thử thách và chiến công của Thạch Sanh
- Bị mẹ con Lí Thông lừa đi canh miếu thờ, thế mạng. Thạch Sanh diệt chằn tinh, được 
bộ cung tên bằng vàng
- Xuống hang diệt đại bàng, cứu công chúa, bị Lí thông lấp của hang. Diệt đại bàng, cứu 
công chúa, cứu con vưa Thuỷ Tề, được tặng đàn thần.
- Bị hồn chằn tinh, đại bàng báo thù, Thạch Sanh bị bắt vào ngục. Thạch Sanh minh oan, 
lấy công chúa
- 18 nước chư hầu kéo quân sang đánh. Chiến thắng 18 nước chư hầu, lên ngôi vua.
 Thử thách ngày một tăng, mức độ ngày càng nguy hiểm, chiến công ngày rực rỡ vẻ 
vang. a.3. Các yếu tố hoang đường kì ảo
*Con vật kì ảo:
- Chằn tinh: Một yêu quái khổng lồ, thường ăn thịt người, có sức mạnh ghê gớm, lại biết 
tàng hình, lắm phép lạ, người đời khiếp sợ, vua quan chịu bó tay.
- Đại bàng: : Ở hang sâu bí mật, có mỏ sắc, vuốt nhọn, có sức mạnh ghê gớm, quắp công 
chúa đi trước mặt bá quan văn võ và các anh tài trong thiên hạ.
=> Đại diện cho cái ác, gieo rắc nỗi kinh hoàng và gây tai họa cho người dân. Con vật 
này là thử thách để Thạch Sanh thể hiện phẩm chất của người dũng sĩ. b. Nhân vật Lý Thông
- Kết nghĩa anh em anh em với Thạch Sanh là để mưu lợi.
- Lừa Thạch Sanh đi nộp mạng thay cho mình.
- Cướp công cứu công chúa và hãm hại Thạch Sạnh
Bản chất cuả con người Lý Thông: là kẻ lừa lọc, kẻ phản phúc, nham hiểm, xảo quyệt, bất 
nhân, bất nghĩa...
Hai tuyến nhân vật hoàn toàn trái ngược nhau, phản ánh cuộc đấu tranh giữa cái thiện với 
cái ác. 
Thạch Sanh là nhân vật chính diện, Lý Thông là nhân vật phản diện. Sự đối lập giữa hai 
nhân vật này chính là sự đối lập giữa thật thà và xảo quyệt, thiện và ác, vị tha và ích kỉ 1.3.Đánh giá khái quát
 - Kết cấu cốt truyện mạch lạc, sắp xếp các tình tiết khéo léo, tạo sức hấp 
1. Nghệ thuật: dẫn.
 - Xây dựng hình tượng hai nhân vật đối lập, tương phản.
 - Chi tiết tưởng tượng kì ảo, hoang đường, giàu ý nghĩa.
 - Nội dung: Thạch Sanh là truyện cổ tích về người anh hùng diệt trăn 
 2. Nội dung, tinh, đại bàng cứu người...
 ý nghĩa: - Ý nghĩa: Truyện thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân ta về công lý 
 xã hội, về sự chiến thắng của những con người chính nghĩa lương thiện . A. Vì thương cảm cho số phận mồ côi của Thạch Sanh.
Câu2.Trong truyện B. Vì muốn được che chở cho Thạch Sanh.
Thạch Sanh, vì sao 
 CC. Vì thấy Thạch Sanh khỏe mạnh, có Thạch Sanh ở cùng sẽ đem lại 
Lí Thông muốn 
 nhiều lợi ích.
làm bạn với Thạch 
Sanh? D. Vì Lí Thông cũng có hoàn tương tự như Thạch Sanh.
 Câu 3. Trong A. Thạch Sanh được sinh ra là do Ngọc Hoàng sai thái tử xuống đầu thai.
 truyện Thạch B. Người mẹ mang thai trong nhiều năm mới sinh ra Thạch Sanh
 Sanh, chi tiết CC. Thạch Sanh mồ côi cả cha lẫn mẹ, sống trong một túp lều tranh cạnh 
 nào sau đây cốc đa.
 không mang D. Tiếng đàn của Thạch Sanh vừa cất lên thì quân lính của 18 nước chư 
 tính tưởng hầu bủn rủn chân tay, không còn nghĩ gì đến chuyện đánh nhau nữa. 
 tượng? Câu 5: Việc 
 A.A Thể hiện tinh thần yêu nước, yêu hòa bình và tấm lòng nhân đạo 
Thạch Sanh 
 của nhân dân ta.
dùng tiếng đàn 
 B. Cho quân các nước chư hầu thấy được sức mạnh và sự giàu có của 
để cảm hóa 
 nhân dân ta.
quân mười tám 
 C. Thể hiện sự tài giỏi của Thạch Sanh.
nước chư hầu 
 D. Thể hiện ước mơ công lí: những người đi xâm lược nhất định sẽ 
và thết đãi họ 
 thất bại, những người yêu chuộng hòa bình sẽ thắng lợi.
bằng niêu cơm 
thần có ý nghĩa 
gì? Năm ấy, đến lượt Lý Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh 
chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về, Lý Thông dọn một mâm 
rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo:
- Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó đi 
 thay anh, đến sáng thì về.
 Thạch Sanh thật thà, nhận lời đi ngay..
 (Theo Nguyễn Đổng Chi) Gợi ý làm bài
Câu 1:
- Đoạn trích được trích từ truyện cổ tích “Thạch Sanh”.
- Phương thức biểu đạt chính: Tự sự
Câu 2:
 Chi tiết thần kì có trong đoạn trích là chi tiết về chằn tinh có nhiều phép lạ, thường 
ăn thịt người. Đề bài 02: Đọc kĩ đoạn văn sau
“ Cuối cùng các hoàng tử phải cởi giáp ra hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa 
cơm thiết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ 
cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa. Biết ý, Thạch 
Sanh đố họ ăn hết được niêu cơm và hứa sẽ trọng thưởng cho những ai ăn hết. Quân sĩ 
mười tám nước ăn mãi, ăn mãi nhưng niêu cơm bé xíu cứ ăn hết lại đầy. Chúng cúi đầu 
lạy tạ vợ chồng Thạch Sanh rồi kéo nhau về nước
 Về sau, vua không có con trai, đã nhường ngôi cho Thạch Sanh”.
 (Theo Nguyễn Đổng Chi) Gợi ý làm bài
 - Truyện “Thạch Sanh” thuộc thể loại truyện cổ tích.
Câu 1:
 - Nhân vật Thạch Sanh thuộc kiểu nhân vật dũng sĩ.
 Ví dụ: từ ghép “niêu cơm”
Câu 2a Đặt câu: Hình ảnh niêu cơm thần kì là chi tiết đặc sắc, có giá trị thẩm 
 mĩ cao trong truyện cổ tích “Thạch Sanh”. Câu 3:
Chỉ ra và nêu ý - Chi tiết thần kì trong đoạn trích: niêu cơm thết đãi quân lính 
nghĩa của chi tiết 18 nước chư hầu của Thạch Sanh cứ ăn hết lại đầy.
thần kì trong đoạn - Ý nghĩa của chi tiết niêu cơm thần kì: tượng chưng cho tấm 
trích trên. lòng nhân đạo, tư tưởng yêu hoà bình của nhân dân ta. Đề bài 03: Đọc đoạn trích sau 
“Khi cậu bé vừa khôn lớn thì mẹ chết. Cậu sống lủi thủi trong một túp lều cũ dựng dưới 
gốc đa, cả gia tài chỉ có một cái lưỡi búa của cha để lại. Người ta gọi cậu là Thạch 
Sanh. Năm Thạch Sanh bắt đầu biết dùng búa, Ngọc Hoàng đã sai thiên thần xuống dạy 
cho đủ các môn võ nghệ và mọi phép thần thông.” 
 (Theo Nguyễn Đổng Chi) Câu 1: Đoạn trích giới thiệu lai lịch của Thạch Sanh.
Câu 2: Phương thức biểu đạt chính trong đoạn văn trên là tự sự.
 Nhân vật Thạch Sanh thuộc kiểu nhân vật mồ côi, dũng sĩ.
Câu 3: Cụm danh từ: một túp lều cũ dựng dưới gốc đa, cả gia tài, một lưỡi búa 
của cha để lại, các môn võ nghệ, mọi phép thần thông. Gợi ý trả lời
Câu 1: - VB: Thạch Sanh
Câu 2:- Thể loại: Truyện cổ tích
Câu 3: - Chi tiết niêu cơm thần Đề bài 05: Đọc đoạn trích sau
“Hồi đó, có một nước láng giềng lăm le muốn chiếm bờ cõi nước ta. Để dò xem bên này 
có nhân tài hay không, họ sai sứ đưa sang một cái vỏ con ốc vặn rất dài, rỗng hai đầu, đố 
làm sao xâu được sợi chỉ mảnh xuyên qua đường ruột ốc.
Sau khi nghe xứ thần trình bày mục đích cuộc đi xứ, vua quan đưa mắt nhìn nhau. Không 
trả lời được câu đố oái oăm ấy là tỏ ra thua kém và thừa nhận sự thần phục của mình đối 
với nước láng giềng. Các đại thần đều vò đầu suy nghĩ. Có người dùng miệng hút. Có 
người bôi sáp vào sợi chỉ cho cứng để cho dễ xâu, v.v Nhưng, tất cả mọi cách đều vô 
hiệu. Bao nhiêu ông trạng và các nhà thông thái đều được triệu vào đều lắc đầu bó tay. 
Cuối cùng, triều đình đành mời sứ thần ra ở công quán để có thời gian đi hỏi ý kiến em bé 
thông minh nọ.