Bài giảng Chuyên đề dạy thêm Ngữ văn 6 (Kết nối tri thức) - Bài 3: Yêu thương và chia sẻ

 BÀI 3
YÊU THƯƠNG VÀ CHIA SẺ 
 Thương người như thể thương thân.
 (Tục ngữ Việt Nam) 1.Hoạt động : Khởi động xác định nhiệm vụ học tập
HS hoàn thành Phiếu học tập 01: Viết theo trí nhớ những nội dung bài học 03: Chủ 
đề: Chia sẻ và yêu thương
 Thời gian: 03 phút. Làm việc cá nhân
 PHIẾU HỌC TẬP 01
 KĨ NĂNG NỘI DUNG CỤ THỂ
 Đọc – hiểu văn bản Văn bản 1:
 Văn bản 2: .
 Văn bản 3: 
 Thực hành tiếng Việt: 
 Viết 
 Nói và nghe  Hoạt động ôn tập: Ôn tập kiến thức cơ bản
 ÔN TẬP VĂN BẢN
 CÔ BÉ BÁN DIÊM 
 (Han Cri-xti-an An-đéc-xen)
 I. Tác giả
 - Tên: Han Cri-xti-an An-đéc-xen
 - Sinh năm 1805, mất năm 1875
 - Ông là nhà văn người Đan Mạch,chuyên viết truyện cổ tích cho 
 thiếu nhi
 - Tác phẩm: Sự hấp dẫn của Andersen lại nằm ở thể loại truyện cổ 
 tích. Năm 1835, ông bắt đầu sáng tác truyện kể nhan đề Chuyện kể 
 cho trẻ em . 
 Tác phẩm cổ tích nổi tiếng nhất của ông như "Nàng tiên cá", "Bộ 
 quần áo mới của hoàng đế", "Chú vịt con xấu xí"... Phong cách sáng 
 tác: giản dị đan xen giữa mộng tưởng và hiện thực
 - Truyện Cô bé bán diêm là một trong nhưng câu chuyện hay nhất 
 của ông. 3. Bố cục: 3 phần
+ Phần 1: Từ đầu đến:“Lúc này đôi bàn tay em đã cứng đờ ra” Hoàn cảnh của cô bé bán 
diêm. 
+ Phần 2: Tiếp theo đến “Họ đã về chầu Thượng đế” Những giấc mộng tưởng của cô bé 
bán diêm sau mỗi lần quẹt diêm.
+ Phần 3: (Còn lại) Cái chết của cô bé bán diêm. 
4. Đặc sắc nghệ thuật 
- Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, đan xen giữa yếu tố thật và huyền ảo với các tình tiết diễn 
biến hợp lí
- Ngôi kể thứ ba, ngôn ngữ kể linh hoạt, kết hợp tự sự, miêu tả và biểu cảm.
- Kết cấu truyện theo lối tương phản, đối lập
5. Nội dung ý nghĩa:
- Truyện kể về hình ảnh một cô bé bán diêm nghèo khổ, cô đơn, bất hạnh trong đêm giao 
thừa. 
- Qua đó tác giả muốn gửi gắm một thông điệp giàu tính nhân đạo: hãy yêu thương và để trẻ 
thơ được sống hạnh phúc. *Cảnh vật xung quanh
 - Đêm giao thừa, trời rét mướt, “cửa sổ mọi nhà đều sáng rực ánh đèn”
 - Trong phố sực nức mùi ngỗng quay.
 - Mọi người đều quây quần bên gia đình.
 ->No đủ, đầm ấm, sáng sủa
 Nghệ thuật tương phản làm nổi bật hoàn cảnh đáng thương của cô bé, gợi niềm thương 
 cảm cho người đọc.
a2. Gia cảnh
 *Quá khứ
 - Bà nội hiền hậu, hết mực yêu thương em
 - Sống trong ngôi nhà xinh xắn, “có dây trường xuân bao quanh”
 Đầm ấm, hạnh phúc
 *Hiện tại
 - Mẹ chết, bà nội cũng qua đời, sống với người bố khó tính
 - Sống “chui rúc trong một xó tối tăm”, “trên gác sát mái nhà”
 - Đi bán diêm để kiếm sống.
 Cuộc sống nghèo khổ, thiếu thốn cả vật chất, tinh thần, hết sức đáng thương của cô bé. Nhận xét: Theo em thứ tự hình ảnh xuất hiện mỗi lần quẹt diêm của cô bé bán 
diêm là phù hợp, không thể thay đổi. Vì:
+ Thể hiện tâm hồn ngây thơ, trong sáng của em, những ước mơ lãng mạn, diệu kỳ nhất 
từ đơn giản nhất cho đến ước mơ được sống trong tình yêu thương
+ Nổi bật hiện thực phũ phàng mà cô bé đang chịu đựng: sự đói rét, và cô đơn, thiếu 
thốn, nghèo khổ Em mơ thấy bà vì khi bà mất, em luôn sống trong cảnh thiếu tình yêu 
thương. Sau mỗi lần que diêm tắt là thực tế khắc nghiệt đổ ập vào em, khiến cho số 
phận của cô bé càng trở nên bất hạnh.
- Tấm lòng của nhà văn: Người kể chuyện hóa thân vào cảm xúc của cô bé để kể thể 
hiện thái độ xót xa, cảm thương, chia sẻ cho số phận bất hạnh của cô bé. Từ đó thể hiện 
tình yêu thương tha thiết của nhà văn với số phận bất hạnh
Chi tiết: “Thật dễ chịu, đôi bàn tay em hơ lên ngọn lửa... Chà!..biết bao!”Tác giả như 
hóa thân vào em bé, lời kể như lời tâm tình của em, (ngôn ngữ kể như ngôn ngữ độc 
thoại nội tâm). Mọi cảm giác của em bé như đang hiện hữu trong lòng tác giả cùng bạn 
đọc. Tấm lòng yêu thương và khao khát chở che cho số phận bất hạnh của nhà văn. 1.3. Đánh giá khái quát
 a. Nghệ thuật
- Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, đan xen giữa yếu tố thật và huyền ảo với các tình tiết diễn 
biến hợp lí
- Ngôi kể thứ ba, ngôn ngữ kể linh hoạt, kết hợp tự sự, miêu tả và biểu cảm.
- Kết cấu truyện theo lối tương phản, đối lập
 b. Nội dung
- Truyện kể về hình ảnh một cô bé bán diêm nghèo khổ, cô đơn, bất hạnh trong đêm giao 
thừa. 
- Qua đó tác giả muốn gửi gắm một thông điệp giàu tính nhân đạo: hãy yêu thương và 
để trẻ thơ được sống hạnh phúc. Với cách kể chuyện hấp dẫn, đan xen giữa yếu tố thật và huyền ảo với các tình tiết diễn 
biến hợp lí, kết cấu truyện theo lối tương phản, đối lập, nhà văn kể về hình ảnh một cô bé 
bán diêm nghèo khổ, cô đơn, bất hạnh trong đêm giao thừa.Tác phẩm có bố cục rõ ràng 
gồm ba phần chính. Phần thứ nhất nói về hoàn cảnh khó khăn, cơ cực của cô bé bán diêm. 
Phần thứ hai kể về những lần quẹt diêm với những hình ảnh hiện lên trong trí tưởng tượng 
của cô bé. Phần thứ ba nói về cái chết đầy thương cảm của cô bé bán diêm trong đêm 
đông lạnh giá. Ngôi kể thứ ba, nhưng chủ yếu nhà văn hóa thân vào nhân vật cô bé bán 
diêm để kể, giọng văn trong sáng với nhiều chi tiết miêu tả tâm trạng đặc sắc. Hình ảnh cô bé bán diêm được miêu tả với những "bông tuyết bám đầy trên mái tóc dài 
xõa thành từng búp trên lưng em, em cũng không để ý" và những người qua đường cũng 
không ai để ý đến một đứa trẻ đang bị tuyết phủ dần dần. Giờ đây em không còn đi được 
nữa. "Em ngồi nép vào một góc tường giữa hai ngôi nhà, một cái xây lùi vào chút ít. 
Xung quanh em "cửa sổ mọi nhà đều sáng rực ánh đèn và trong phố sực nức mùi ngỗng 
quay". Mùi ngỗng quay nhắc em "đêm nay là đêm giao thừa". Mùi ngỗng quay còn nhắc 
em nhớ tới thời kỳ đầm ấm của gia đình em trước đây. Còn hiện tại em đang ngập chìm 
trong tuyết lạnh. "Em thu đôi chân vào người, nhưng mỗi lúc em cảm thấy rét buốt hơn". 
"Lúc này đôi bàn tay của em bé bán diêm tội nghiệp "đã cứng đờ ra". Nghệ thuật 
tương phản làm nổi bật hoàn cảnh đáng thương của cô bé, gợi niềm thương cảm 
cho người đọc. Que diêm thứ hai "cháy và sáng rực lên". Que diêm cho em thấỵ: "bàn ăn đã dọn, 
khăn trải bàn trắng tinh, trên bàn toàn bát đĩa sứ quý giá, và có cả một con ngỗng 
quay. Nhưng điều kỳ diệu nhất là ngỗng ta nhảy ra khỏi đĩa và mang cả dao ăn, 
phuốc-sét cắm trên lưng, tiến về phía em bé". Thật hấp dẫn biết bao. Một bữa ăn vừa 
ngon vừa sang dành cho em bởi vì em đói lắm rồi, song bữa ăn đó cũng chỉ là ước 
mơ, mộng tưởng. Vì thế khi que diêm vừa tắt thì "thực tế đã thay cho mộng mị: 
chẳng có bàn ăn thịnh soạn nào cả, chỉ có phố xá vắng teo, lạnh buốt". Bên cạnh em 
giờ đây chỉ có đói và rét, và để chống lại em dùng ánh sáng và hơi ấm của que diêm. 
Trước mặt em cũng như sau lưng em chỉ còn lại "những bức tường dày đặc và lạnh 
lẽo". Thứ tự hình ảnh xuất hiện mỗi lần quẹt diêm của cô bé bán diêm là phù hợp, không 
thể thay đổi. Những hình ảnh hiện lên sau mỗi lần cô bé quẹt diêm thể hiện tâm hồn 
ngây thơ, trong sáng của em, những ước mơ lãng mạn, diệu kỳ nhất từ đơn giản nhất cho đến 
ước mơ được sống trong tình yêu thương. Đối lập với những giấc mơ tươi đẹp là thực tại 
phũ phàng ập đến. Đó là những gì cô bé đang chịu đựng: sự đói rét, và cô đơn, thiếu thốn, 
nghèo khổ. Trong đó giấc mơ thấy bà được sống trong tình thương của bà là giấc mơ cháy 
bỏng nhất. Người kể chuyện hóa thân vào cảm xúc của cô bé để kể thể hiện thái độ xót xa, 
cảm thương, chia sẻ cho số phận bất hạnh của cô bé. Từ đó nhà văn gửi gắm tình yêu thương 
tha thiết với số phận bất hạnh. Chi tiết: “Thật dễ chịu, đôi bàn tay em hơ lên ngọn lửa... 
Chà!..biết bao!”Tác giả như hóa thân vào em bé, lời kể như lời tâm tình của em, (ngôn ngữ 
kể như ngôn ngữ độc thoại nội tâm). Mọi cảm giác của em bé như đang hiện hữu trong lòng 
tác giả cùng bạn đọc. Tấm lòng yêu thương và khao khát chở che cho số phận bất hạnh của 
nhà văn. Có thể nói, An-đéc-xen "biết khám phá những khía cạnh thần kì, bất ngờ ngay trong 
những sự việc đơn giản hằng ngày, đưa chúng vào thế giới thần thoại đầy chất thơ, 
nhưng vẫn giải quyết chúng phù hợp với những quan niệm nhân sinh và xã hội tiến 
bộ của mình". Truyện Cô bé bán diêm có nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, đan xen giữa 
hiện thực và mộng tưởng, với các chi tiết tương phán, diễn biến hợp lí, truyền cho 
chúng ta lòng thương cảm đối với một em bé bất hạnh, lay động trong ta tình thương 
và niềm tin ở con người, nhất là những con người phải đối mặt với những khó khăn 
thử thách ở đời vẫn không nguôi mong muốn, khát vọng những điều tốt đẹp nhất. Câu 1. Đoạn văn trên được trích trong tác phẩm nào, của ai?
Câu 2. Xác định ngôi kể của đoạn văn.
Câu 3. Tìm chi tiết miêu tả ngọn lửa diêm. Ý nghĩa hình ảnh ngọn lửa diêm trong câu 
chuyện?
Câu 4. Em cần làm gì để giúp đỡ những người bạn học sinh nghèo trong trường 
mình? Câu 4. Để giúp đỡ những người bạn học sinh nghèo trong trường mình, em sẽ làm 
những việc cụ thể:
+ Tặng các bạn những món quà cần thiết cho học tập và cuộc sống (trong điều kiện cho 
phép): sách vở, bút mực, cặp sách...
+ Giúp đỡ các bạn trong học tập, chia sẻ những khó khăn với bạn.
+ Kêu gọi, vận động bạn bè, người thân cùng gây quỹ giúp đỡ các bạn. Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính trong đoạn văn trên.
Câu 2: Tại sao em bé lại quẹt tất cả những que diêm trong bao? 
Câu 3: Chi tiết “Bà cụ nắm lấy tay em rồi hai bà cháu bay vụt lên cao, cao mãi, chẳng 
còn đói rét , đau buồn nào đe dọa họ nữa” gợi cho em những cảm xúc gì?
Câu 4: Từ đoạn văn, em nhận thấy sự sẻ chia có ý nghĩa gì trong cuộc sống Dạng 2: Viết đoạn văn: Viết đoạn văn (5-7 câu) với nhan đề: Gửi tác giả truyện 
 “Cô bé bán diêm”
 Gửi tác giả truyện “Cô bé bán diêm”!
 Mỗi lần gấp trang truyện “Cô bé bán diêm” cháu thật sự bị ám ảnh bởi hình ảnh thương 
tâm kết thúc tác phẩm “một em gái có đôi má hồng và đôi môi đang mỉm cười”(1). Tại 
sao ông lại kết thúc câu chuyện bằng một hình ảnh vừa xót xa đến vậy, hay đó chính là 
hiện thực phũ phàng? (2). Cháu xót xa vì cô bé chết trong đói rét, trong cô đơn, trong sự 
thờ ơ vô cảm của mọi người (3). Hình ảnh cô bé khi chết “Có đôi má hồng và đôi môi 
đang mỉm cười” có phải cũng là một hình ảnh hư cấu không a, thưa ông! Có thể coi đây 
là một cái chết đẹp, hình hài thể xác chết mà linh hồn, khát vọng của em bé vẫn sống (4).