Bài giảng Chuyên đề dạy thêm Ngữ văn 6 (Cánh diều) - Bài 5: Văn bản thông tin (Thuật lại sự kiện theo trật tự thời gian)

 VĂN BẢN THÔNG TIN
(THUẬT LẠI SỰ KIỆN THEO TRẬT 
 TỰ THỜI GIAN) HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
 PHIẾU HỌC TẬP
Lập bảng thống kê theo mẫu:
 Tên văn bản Đặc sắc nội dung Đặc sắc nghệ thuật
Hồ Chí Minh và “Tuyên 
ngôn độc lập” (Bùi Đình 
Phong)
Diễn biến chiến dịch 
Điện Biên Phủ (theo 
infographic.vn)
Giờ trái đất (theo 
baodautu.vn) HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
Giới thiệu nội dung ôn tập bài 5:
 KĨ NĂNG NỘI DUNG CỤ THỂ
Đọc – hiểu văn Đọc hiểu văn bản:
bản +Văn bản 1: Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn độc lập” (Bùi Đình 
 Phong)
 + Văn bản 2: Diễn biến chiến dịch Điện Biên Phủ (theo 
 infographic.vn)
 Thực hành Tiếng Việt: Mở rộng vị ngữ
 Thực hành đọc hiểu:
 + Văn bản: Giờ trái đất (theo baodautu.vn)
Viết Viết: Viết bài văn thuyết minh thuật lại một sự kiện.
Nói và nghe Nói và nghe: Trao đổi, thảo luận về ý nghĩa của một sự kiện lịch 
 sử. ÔN TẬP ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
 KIẾN THỨC CHUNG VỀ VĂN BẢN THÔNG TIN
3. Văn bản thuật lại một sự kiện 
- Là loại văn bản thông tin, ở đó người viết thuyết minh (trình bày, miêu 
tả, kể lại) một sự kiện (lịch sử, văn hoá, khoa học,...). 
- Trong văn bản, người viết thường sử dụng hình ảnh và nhiều câu trần 
thuật với trạng ngữ chỉ thời gian, nơi chốn; thông tin thường được trình 
bày theo trật tự thời gian hoặc mối quan hệ nguyên nhân - kết quả. 
- Trong văn bản thuật lại một sự kiện theo trật tự thời gian, người viết 
thường sắp xếp các thông tin về sự kiện xảy ra theo thứ tự từ trước đến 
sau, từ mở đầu đến diễn biến và kết thúc,...  VĂN BẢN ĐỌC HIỂU
 Ôn tập văn bản 1: Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn độc lập” 
 (Bùi Đình Phong)
 I. TÁC GIẢ BÙI ĐÌNH PHONG
 - Bùi Đình Phong sinh năm 1950, quê ở Hà Tĩnh
 - Từ năm 1981, Bùi Đình Phong là giảng viên khoa Lịch sử, Trường Đại học Tổng 
 hợp Hà Nội, chuyên giảng dạy về lịch sử cận hiện đại Việt Nam và Lịch sử Đảng 
 Cộng sản Việt Nam
 - Là nhà nghiên cứu hàng đầu về lãnh tụ Hồ Chí Minh với hàng loạt công trình có giá 
 trị cao, đặc biệt là về tư tưởng, đạo đức, tác phong của Người. Với một bề dày 
 nghiên cứu và giảng dạy, đến nay PGS.TS. Bùi Đình Phong đã có trên 30 đầu sách 
 cá nhân, chủ biên, đồng chủ biên về đề tài Hồ Chí Minh  VĂN BẢN ĐỌC HIỂU
 Ôn tập văn bản 1: Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn độc lập” 
 (Bùi Đình Phong)
 II. VĂN BẢN: HỒ CHÍ MINH VÀ TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
 4. Đặc sắc về nội dung và nghệ thuật:
 * Nghệ thuật:
 Kết hợp chữ viết (chữ in thường và chữ in đậm) với tranh ảnh để văn bản thông 
 tin sinh động.
 * Nội dung: 
 Văn bản Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn Độc lập” của tác giả Bùi Đình 
 Phong đã cung cấp đầy đủ thông tin về sự kiện ra đời bản Tuyên ngôn độc lập, khai 
 sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. 1.2.2. Thuật lại sự ra đời của bản Tuyên ngôn độc lập
b. Phần 2: Công tác chuẩn bị và hoàn thành Tuyên ngôn Độc lập
- 22-8-1945, Bác rời Tân Trào về Hà Nội.
- Sáng 26-8-1945, Bác triệu tập và chủ trì cuộc họp Thường vụ Trung ương Đảng, bàn về nhiều vấn đề 
trong đó có việc ra mắt Tuyên ngôn Độc lập.
- 27-8-1945, Người tiếp các bộ trưởng mới tham gia Chính phủ và đề nghị đầu tháng 9 đọc Tuyên ngôn 
Độc lập, ra mắt Chính phủ. Người đưa bản thảo để các thành viên Chính Phủ yêu cầu xét duyệt kĩ.
- 28 và 29-8, ban ngày làm việc soạn thảo, ban đêm tự đánh máy Tuyên ngôn Độc lập.
- 30-8, mời một số đồng chí đến trao đổi, góp ý cho bản thảo Tuyên ngôn Độc lập.
- 31-8, Bác bổ sung một số điểm vào Tuyên ngôn Độc lập.
→ Chuẩn bị kĩ lưỡng, chu đáo vì Tuyên ngôn Độc lập không chỉ đọc cho nhân dân toàn quốc mà còn đọc 
cho Chính phủ Pháp, nhân dân Pháp, các nước đồng minh. Ôn tập văn bản 1: Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn độc lập” 
 (Bùi Đình Phong)
III. ĐỊNH HƯỚNG PHÂN TÍCH VĂN BẢN
 1.3. Đánh giá khái quát
* Nghệ thuật:
 Kết hợp chữ viết (chữ in thường và chữ in đậm) với tranh ảnh để 
văn bản thông tin sinh động.
* Nội dung: 
 Văn bản Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn Độc lập” của tác giả Bùi 
Đình Phong đã cung cấp đầy đủ thông tin về sự kiện ra đời bản Tuyên 
ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ôn tập văn bản 1: Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn độc lập” 
 (Bùi Đình Phong)
III. ĐỊNH HƯỚNG PHÂN TÍCH VĂN BẢN
2. Định hướng phân tích 
Văn bản Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn Độc lập” ( Bùi Đình Phong) được 
đăng tải trên baodanang.vn ngày 01/9/2018 thuật lại sự kiện ra đời của 
bản tuyên ngôn độc lập của dân tộc ta được chủ tích Hồ Chí Minh trịnh 
trọng đọc trước toàn thể quốc dân đồng bào vào ngày 2/9/1945. Văn bản 
thuật lại sự việc theo trình tự thời gian để người đọc hình dung rõ ràng, chi 
tiết hơn về quá trình chủ tịch Hồ Chí Minh cho ra đời văn kiện lịch sử 
trọng đại này. Ôn tập văn bản 1: Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn độc lập” 
 (Bùi Đình Phong)
III. ĐỊNH HƯỚNG PHÂN TÍCH VĂN BẢN
2. Định hướng phân tích 
Tác giả thuật lại chi tiết quá trình ra đời của bản “Tuyên ngôn độc lập” qua ba sự 
kiện chính: Hồ Chí Minh yêu cầu giao cho Người bản Tuyên ngôn Độc lập của Hoa 
Kỳ; các công tác chuẩn bị và hoàn thành Tuyên ngôn Độc lập và sự kiện Người đọc 
bản Tuyên ngôn tại Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945.
 Bước dầu của việc chuẩn viết bản Tuyên ngôn là Bác yêu cầu trung úy Giôn, báo 
vụ của OSS (cơ quan phục vụ chiến lược Mỹ), điện về Côn Minh, đề nghị thả dù cho 
Người cuốn Tuyên ngôn Độc lập của Hoa Kỳ ngay từ giữa tháng 5 sau khi Người Hồ 
Chí Minh rời Pác Bó về Tân Trào ngày 4-5-1945. Ôn tập văn bản 1: Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn độc lập” 
 (Bùi Đình Phong)
III. ĐỊNH HƯỚNG PHÂN TÍCH VĂN BẢN
2. Định hướng phân tích 
Phần cuối văn bản, tác giả thuật lại sự kiện Bác đọc bản Tuyên ngôn 
Độc lập cụ thể chi tiết về thời gian, địa điểm, thành phần tham gia: 
“14 giờ ngày 2-9-1945, trong cuộc mít-tinh tại vườn hoa Ba Đình, trước 
hàng chục vạn đồng bào, trên diễn đàn cao và trang nghiêm, thay mặt 
Chính phủ lâm thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập 
do Người khởi thảo, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa”. Viết 
về sự kiện lịch sử trọng đạinày, trong bài thơ Sáng mùng hai tháng chín, 
nhà thơ Tố Hữu có viết: Ôn tập văn bản 1: Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn độc lập” 
 (Bùi Đình Phong)
III. ĐỊNH HƯỚNG PHÂN TÍCH VĂN BẢN
2. Định hướng phân tích 
Với ý nghĩa trong đại của mình, ngày mùng 2/9 đã được lấy làm ngày 
quốc khánh của Việt Nam, là quốc lễ của đất nước. Hằng năm, cứ đến mỗi 
dịp này toàn thể dân tộc ta lại rộn ràng thi đua học tập chào mừng quốc 
khánh. Khắp mọi miền tổ của tổ quốc, từ thành thị đến nông thôn mọi 
người cùng nhau treo những lá cờ đỏ sao vàng để thể hiện tình yêu quê 
hương, đất nước của mình. Ôn tập văn bản 1: Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn độc lập” 
 (Bùi Đình Phong)
III. ĐỊNH HƯỚNG PHÂN TÍCH VĂN BẢN
2. Định hướng phân tích 
Qua văn bản, người đọc thấy sự nghiêm túc và tận tâm của Bác trong quá trình soạn 
thảo tuyên ngôn độc lập, đồng thời ta cũng thấy được niềm tự hào, trân trọng của tác 
giả Bùi Đình Phong đối với giá trị to lớn của bản tuyên ngôn lịch sử. Bài viết của tác 
giả Bùi Đình Phong đã nhìn lại giá trị lịch sử của bản Tuyên ngôn độc lập của Hồ Chí 
Minh khi ngày ra đời của văn kiện đã lùi xa hơn 70 năm. Đọc bài viết Hồ Chí Minh và 
“Tuyên ngôn Độc lập”, chúng ta thêm kính trọng, biết ơn chủ tích Hồ Chí Minh và 
thêm tự hào về những trang sử hào hùng của dân tộc ta. Nhìn lại quá khứ, củng cố 
niềm tin ở hiện tại, từ đó, những thế hệ được sinh ra trong thời bình, được hưởng cuộc 
sống hoá bình cần trân trọng giá trị của độc lập, tự do và quyết giữ vững nền tự do, độc 
lập đó. Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng bản Tuyên ngôn độc lập sẽ sống mãi trong lòng 
người dân Việt Nam. IV. LUYỆN ĐỀ
 Đề số 01: 
Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong 
đoạn trích. 
Câu 2. Đoạn trích trên thuật lại sự việc gì và theo trình tự nào?
Câu 3. Vị ngữ trong câu sau là loại cụm từ gì? Xác định từ trung 
tâm và các thành tố phụ trong cụm từ đó:
“Ngày 31-8, Bác bổ sung một số điểm vào bản thảo Tuyên ngôn 
Độc lập.”
Câu 4. Em hãy kể những việc mà gia đình em và người thân đã 
làm vào ngày Quốc khánh? IV. LUYỆN ĐỀ
 Đề số 01: Gợi ý làm bài
Câu 4: HS nêu những việc làm của bản thân vào dịp 2/9. Có thể nêu:
- Treo cờ Tổ quốc
- Đi thăm các di tích lịch sử, thăm lăng Bác
- Cùng ôn lại lịch sử ra đời ngày Quốc khánh, tìm hiểu thông tin trên 
 internet để hiểu rõ hơn.
- Đến thăm nhà các bác cựu chiến binh bạn của ông IV. LUYỆN ĐỀ
 Đề số 02: 
Câu 1. Văn bản trên được trình bày theo cách nào?
Câu 2. Ghi lại câu văn nêu khái quát về nội dung của văn bản.
Câu 3. Xác định vị ngữ được mở rộng trong câu: Bác dùng từ năm 1938, 
khi còn ở Pháp đến tận cuối đời, Bác thường sử dụng chiếc máy này để tự 
soạn tài liệu. Phân tích cấu tạo của cụm từ tạo nên vị ngữ đó. 
Câu 4. Các nhà trường hiện nay đều đang phát động hưởng ứng phong 
trào“Tuổi trẻ học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ 
Chí Minh”. Bản thân em đã học tập được những điều gì từ Bác? Ôn tập văn bản 2: Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ 
 (theo infographics.vn)
I. TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN
1. Thể loại: văn bản thông tin (văn bản thuật lại một sự kiện)
2. Xuất xứ: Đăng trên infographics.vn ngày 6/5/2019
Mở rộng: Đồ họa thông tin ( infographic) thường dùng trong văn bản 
thông tin, là hình thức đồ họa trực quan sử dụng hình ảnh để trình bày 
thông tin( dữ liệu, kiến thức,...) một cách ngắn gọn và rõ ràng. Ôn tập văn bản 2: Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ 
 (theo infographics.vn)
I. TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN
4. Giá trị nội dung và nghệ thuật
* Nghệ thuật:
Kết hợp văn bản truyền thống và hình ảnh, đồ họa,... góp phần làm sinh 
động văn bản thông tin.
 * Nội dung:
Văn bản Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ cung cấp thông tin về trận 
chiến lịch sử dân tộc ta.