Bài giảng Chuyên đề dạy thêm Ngữ văn 6 (Cánh diều) - Bài 10: Ôn tập Văn bản thông tin (Thuật lại sự kiện theo nguyên nhân-kết quả)

 LỚP
 6
 ÔN TẬP 
 VĂN BẢN THÔNG TIN
(THUẬT LẠI SỰ KIỆN THEO NGUYÊN NHÂN- KẾT QUẢ) Thể loại Tập Các văn bản Sự khác biệt về nội dung 
 đề tài của thể loại ở hai tập 
 sách
 Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ
 Hồ Chí Minh và "Tuyên ngôn Độc Sự kiện được thuật lại theo 
 Tập 1
 lập" (Bùi Đình Phong) trật tự thời gian.
 Giờ Trái Đất
Văn bản Phạm Tuyên và ca khúc mừng chiến 
thông tin thắng (theo Nguyệt Cát)
 Sự kiện được thuật lại theo 
 Điều gì giúp bóng đá Việt Nam 
 Tập 2 mối quan hệ nguyên nhân - 
 chiến thắng?
 kết quả.
 Những phát minh " tình cờ và bất 
 ngờ" LỚP
 6 ÔN TẬP VĂN BẢN THÔNG TIN
 NHẮC LẠI KIẾN THỨC CƠ BẢN
 ÔN TẬP ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
 KIẾN THỨC CHUNG VỀ VĂN BẢN THÔNG TIN
 3. Văn bản thông tin thuật lại sự kiện theo nguyên nhân – kết quả
 - Văn bản thuyết minh thuật lại một sự kiện: thuộc thể loại văn bản thông tin. Mục đích của kiểu văn bản 
 này là giới thiệu, thuyết minh về sự kiện, giúp người đọc hình dung quá trình diễn biến của sự kiện và 
 các thông tin liên quan.
 - Văn bản thuyết minh thuật lại một sự kiện theo nguyên nhân – kết quả thường bao gồm ba thông tin 
 chính: 
 + Nguyên nhân : Vì sao lại xảy ra sự việc ấy?, 
 + Diễn biến: Sự việc ấy diễn ra thế nào?
 + Kết quả: Kết quả ra sao? LỚP
 6 ÔN TẬP VĂN BẢN THÔNG TIN
 NHẮC LẠI KIẾN THỨC CƠ BẢN
 VĂN BẢN ĐỌC HIỂU
 Nhiệm vụ 1 Phiếu học tập 02
 Tên văn bản Đặc sắc nội dung Đặc sắc nghệ thuật
Phạm Tuyên và ca khúc mừng chiến 
thắng (Nguyệt Cát) 
Nhóm1, 2
Điều gì giúp bóng đá Việt Nam chiến 
thắng ? (theo thethaovanhoa.vn) 
Nhóm 3, 4
Những phát minh “tình cờ và bất ngờ” 
(theo khoahoc.tv)
Nhóm 5, 6 LỚP
 6 ÔN TẬP VĂN BẢN THÔNG TIN
 NHẮC LẠI KIẾN THỨC CƠ BẢN
 VĂN BẢN ĐỌC HIỂU Phiếu học tập 03
 So sánh Văn bản Phạm Văn bản Điều gì Văn bản Những 
 Tuyên và ca khúc giúp bóng đá Việt phát minh "tình 
 mừng chiến thắng nam chiến cờ và bất ngờ"
 thắng?
 Giống nhau - Đều trình bày theo trình tự nguyên nhân – kết quả.
 - Đều có các tranh ảnh minh hoạ.
 - Cách trình bày các văn bản phù hợp với mục đích của 
 văn bản. Phiếu học tập 03
 So sánh Văn bản Phạm Tuyên Văn bản Điều gì Văn bản Những 
 và ca khúc mừng giúp bóng đá Việt phát minh "tình cờ 
 chiến thắng nam chiến thắng? và bất ngờ"
Khác nhau - Thông tin về - Thông tin kết quả - Thông tin nguyên 
 nguyên nhân viết trình bày trước nhân trước thông 
 trước kết quả; nguyên nhân; tin kết quả; thông 
 thông tin kết quả thông tin nguyên tin kết quả được 
 trình bày nhiều nhân được trình trình bày nhiều 
 hơn. bày nhiều hơn. hơn.
 - Văn bản không có - Văn bản có các số - Văn bản có các số 
 số thứ tự, đề mục. thứ tự, đề mục để thứ tự, đề mục để 
 làm nổi bật thông làm nổi bật thông 
 tin chính. tin chính. LỚP Văn bản 1: PHẠM TUYÊN VÀ CA KHÚC MỪNG CHIẾN THẮNG (Nguyệt Cát)
 6
 I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Vài nét về nhạc sĩ Phạm Tuyên và bài hát ”Như có Bác trong ngày 
đại thắng”; chiến thắng 30/4/1975
b. Bài hát ”Như có Bác trong ngày đại thắng”
Được nhạc sĩ Phạm Tuyên sáng tác đêm ngày 28 tháng 4 năm 1975, tập và thu âm ngay 
trong chiều ngày 30 tháng 4 để phát sóng trong bản tin thời sự đặc biệt 17 giờ cùng 
ngày của Đài tiếng nói Việt Nam chính thức công bố tin giải phóng hoàn toàn miền 
Nam Việt Nam.
C. Chiến thắng 30/4/1975
Là sự kiện chấm dứt Chiến tranh Việt Nam khi Quân đội Nhân dân Việt Nam và Quân 
Giải phóng miền Nam tiến vào thành phố Sài Gòn, giải phóng miền Nam, thống nhất 
đất nước. LỚP Văn bản 1: PHẠM TUYÊN VÀ CA KHÚC MỪNG CHIẾN THẮNG (Nguyệt Cát)
 6
 I. TÌM HIỂU CHUNG
2. Văn bản “Phạm Tuyên và ca khúc mừng chiến thắng”
Sự kiện Thuật lại (ghi lại) quá trình ra đời bài hát “Như có Bác Hồ 
 trong ngày vui đại thắng”.
Phương thức biểu đạt Thuyết minh
chính
Bố cục Chia 3 phần theo cách chia của SGK:
 - Phần 1: Giới thiệu sự kiện được thuật lại: sự kiện ra đời 
 của bài hát “Như có Bác trong ngày đại thắng”
 - Phần 2: Nguyên nhân, diễn biến và kết quả của sự kiện
 - Phần 3: Cảm nhận, suy nghĩ về giá trị của bài hát LỚP Văn bản 1: PHẠM TUYÊN VÀ CA KHÚC MỪNG CHIẾN THẮNG (Nguyệt Cát)
 6
 I. TÌM HIỂU CHUNG
2. Văn bản “Phạm Tuyên và ca khúc mừng chiến thắng”
 Nội dung - Cung cấp thông tin chính xác về thời gian, địa điểm, quá trình ra 
 đời bài hát “Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng”.Từ đó, giúp 
 người đọc sống lại không khí chiến thắng hào hùng của đất nước 
 của đại thắng mùa xuân 1975, gợi nhắc thế hệ ngày nay không 
 quên đi một thời quá khứ đau thương nhưng vẻ vang của dân tộc.
 - Cho thấy tài năng, tình yêu Tổ quốc sâu sắc của nhạc sĩ Phạm 
 Tuyên.
 - Thể hiện niềm cảm mến, trân trọng của tác giả với bài hát và 
 người nghệ sĩ tài hoa Phạm Tuyên. LỚP Văn bản 1: PHẠM TUYÊN VÀ CA KHÚC MỪNG CHIẾN THẮNG (Nguyệt Cát)
 6
 II. ĐỊNH HƯỚNG PHÂN TÍCH VĂN BẢN
2.2. Tìm hiểu mối quan hệ nguyên nhân – kết quả của sự kiện trong bài báo
2.1.1. Nguyên nhân ra đời bài hát “Như có Bác trong ngày đại thắng” (Nguyên nhân 
sự kiện)
 *Có hai nguyên nhân chính:
- Gián tiếp: Đầu tháng 4/1975, tin chiến thắng vang dội đến từ các chiến trường phía Tây 
Nam liên tiếp bay về đã thôi thúc các nhạc sĩ sáng tác.
=> Nhạc sĩ Phạm Tuyên dự định phải viết một bản hợp xướng thật hoành tráng để ca ngợi 
chiến thắng vĩ đại của dân tộc ta.
- Trực tiếp: Bản tin chiều ngày 28/04/1975 của Đài Tiếng nói Việt Nam về hành động oanh 
tạc sân bay Tân Sơn Nhất của phi công Nguyễn Thành Trung là cú hích quan trọng cho ra 
đời bài hát, khiến ý nghĩ thắng lợi luôn thường trực trong đầu nhạc sĩ, tạo nên nguồn cảm 
hứng sáng tác cho nhạc sĩ: “phải viết ngay một cái gì đó, góp một tiếng reo vui cùng mọi 
người mừng chiến thắng”. LỚP Văn bản 1: PHẠM TUYÊN VÀ CA KHÚC MỪNG CHIẾN THẮNG (Nguyệt Cát)
 6
 II. ĐỊNH HƯỚNG PHÂN TÍCH VĂN BẢN
b. Quá trình phổ biến bài hát
- Ngày 29/4: bài hát được hội đồng duyệt quyết định để dành đến 7/5 kỉ 
niệm chiến thắng Điện Biên Phủ mới dàn dựng.
- Khi chiến thắng đến bất ngờ vào ngày 30/4, bài hát đã được dàn dựng 
thu thanh ngay để kịp truyền đi cùng tin thắng trận ra toàn thế giới. 
- Đêm 30/4, ngày 1/5: bài hát được truyền đi qua loa phát thanh, quân 
nhạc thổi rền vang trên các xe mui trần khắp các đường phố để ăn mừng 
chiến thắng cùng nhân dân: 
+Suốt đêm 30/4, bài hát nhiều lần được cất lên vang dội qua làn sóng 
phát thanh của Đài TNVN cùng các bản tin thắng trận. LỚP Văn bản 1: PHẠM TUYÊN VÀ CA KHÚC MỪNG CHIẾN THẮNG (Nguyệt Cát)
 6
 II. ĐỊNH HƯỚNG PHÂN TÍCH VĂN BẢN
c. Tâm trạng, cảm xúc của nhạc sĩ Phạm Tuyên
- Trong khi sáng tác ca khúc:
+ Vui sướng, hào hứng, cảm xúc dạt dào trước chiến thắng vẻ vang, dồn 
dập của quân ta; tin vào thắng lợi cuối cùng của quân ta.
+ Muốn viết ca khúc hoành tráng để ngợi ca chiến thắng vĩ đại của dân 
tộc.
- Viết ca khúc trong sự thăng hoa cảm xúc, cảm xúc dào dạt về niềm vui 
chiến thắng của dân tộc. LỚP Văn bản 1: PHẠM TUYÊN VÀ CA KHÚC MỪNG CHIẾN THẮNG (Nguyệt Cát)
 6
 II. ĐỊNH HƯỚNG PHÂN TÍCH VĂN BẢN
c. Tâm trạng, cảm xúc của nhạc sĩ Phạm Tuyên
➔Nhận xét về con người của nhạc sĩ Phạm Tuyên: Qua những trăn trở, 
những chia sẻ về quá trình sáng tác nên ca khúc mừng chiến thắng, ta thấy 
được vẻ đẹp con người nhạc sĩ Phạm Tuyên:
+ Nghệ sĩ tài năng, có tấm lòng nhiệt huyết và yêu nước thiết tha.
+ Nghệ sĩ khiêm tốn, có trách nhiệm, tận tâm với nghề .
→ Hiểu vì sao những ca khúc của ông có sức sống, trở thành ca khúc đi 
cùng năm tháng. LỚP Văn bản 1: PHẠM TUYÊN VÀ CA KHÚC MỪNG CHIẾN THẮNG (Nguyệt Cát)
 6
 II. ĐỊNH HƯỚNG PHÂN TÍCH VĂN BẢN
b. Ý nghĩa câu nói của nhạc sĩ Phạm Tuyên
- “Tôi viết trong hai tiếng đồng hồ và cả cuộc đời!”
+ “Hai tiếng đồng hồ”: thời gian vật lí để hoàn thành, viết ra bài hát, khẩn trương, 
nhanh chóng.
+ “Cả cuộc đời”: bài hát được thai nghén, dồn cộng cảm xúc trong sự nhẫn nại, bền 
bỉ, sắt son đợi chờ, tin tưởng suốt cả quãng thời gian đau thương đằng đẵng “sống 
những ngày gian khổ, nuôi khát vọng giải phóng dân tộc” thống nhất non sông, sum 
họp một nhà.
+ “Để có được như ngày hôm nay, chúng ta đã phải đổi bằng máu và nước mắt”: nền 
hòa bình, độc lập, tự do chúng ta có được hôm nay được đánh đổi bằng sự hi sinh, mất 
mát, khổ đau của bao thế hệ người Việt Nam ở trên khắp các mặt trận. LỚP Văn bản 1: PHẠM TUYÊN VÀ CA KHÚC MỪNG CHIẾN THẮNG (Nguyệt Cát)
 6
 II. ĐỊNH HƯỚNG PHÂN TÍCH VĂN BẢN
b. Ý nghĩa câu nói của nhạc sĩ Phạm Tuyên
 =>Đó cũng chính là ý nghĩa lớn lao giúp bài hát vượt qua thử 
 thách của thời gian.
 - Bài học cho người làm nghệ thuật: Để có cảm hứng sáng tác, 
 người nghệ sĩ phải có trải nghiệm và có những xúc động mãnh 
 liệt. Tác phẩm có giá trị không chỉ thể hiện được cảm xúc cá 
 nhân người nghệ sĩ mà còn phải nói lên những tình cảm lớn lao, 
 thiêng liêng của cộng đồng.