Bài giảng Chuyên đề 1. Tập nghiên cứu và viết Báo cáo về một vấn đề văn học trung đại Việt Nam - Ngữ văn Lớp 11 Chân trời sáng tạo

 CHUYÊN ĐỀ 1:
TẬP NGHIÊN CỨU VÀ VIẾT BÁO CÁO VỀ 
 MỘT VẤN ĐỀ VĂN HỌC TRUNG ĐẠI CÁCH 1: GHÉP TÊN TÁC PHẨM VỚI TÁC GIẢ 
 Trần Quốc Tuấn Đại cáo bình Ngô Bánh trôi nước 
 Qua Đèo Ngang
 Nguyễn Đình Chiểu Hồ Xuân Hương
 Nhàn
Nguyễn Bỉnh Khiêm Hịch tướng sĩ 
 Chiếu dời đô
 Nguyễn Du
 Bà H Thanh Quan Nguyễn Khuyến Nguyễn Trãi
 Lí Công Uẩn Lục Vân Tiên Tỏ lòng
 Bạn đến chơi nhà Phạm Ngũ Lão Truyện Kiều HÌNH THÀNH 
 KIẾN THỨC 2 Vấn đề nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu
 Chính- tà, 
 Vấn đề thiện- ác, 
 nghiên vấn đề đạo 
 cứu đức.
 Phạm vi Trong xã 
 nghiên hội phong 
 kiến.
 cứu 4. Cách thực hiện công việc nghiên cứu một vấn đề văn học trung 
 đại:
 + Cách tác giả + Ranh giới 
+ Nhận định khái quát và đưa giữa các + Cách 
 đoạn vàsự 
được thời ra các nhận định thức lật đi 
 về giá trị nội chuyển tiếp 
điểm ra đời các luận lật lại vấn 
 dung tác phẩm 
của truyện. điểm. đề.
 Lục Vân Tiên. II. TÌM HIỂU YÊU CẦU CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU MỘT VẤN ĐỀ 
VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM
 1. Văn học trung đại
 1. Văn học trung đại Khái niệm
 Đặc điểm
 Phân loại
 Các giai đoạn II. TÌM HIỂU YÊU CẦU CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU MỘT VẤN ĐỀ VĂN HỌC 
TRUNG ĐẠI VIỆT NAM
2. Vấn đề văn học dân gian
1. Văn học dân gian Khái niệm
 Đặc điểm
 Phân loại
 Các giai đoạn
 Tác giả tác phẩm tiêu biểu
2. Vấn đề văn học dân gian III. TÌM HIỂU CÁCH THỨC, QUY TRÌNH THỰC HIỆN NGHIÊN CỨU MỘT 
VẤN ĐỀ VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM
1. ĐỌC NGỮ LIỆU THAM KHẢO
a. Khái niệm được đề - Khái niệm về độc thoại nội tâm.
cập - Khái niệm về văn tự sự.
b. Khái niệm “ độc - Độc thoại nội tâm: trước hết, trong nghệ thuật tự sự, 
 ngoài lời trần thuật của người kể chuyện còn có lời thoại, 
thoại nội tâm”
 phát ngôn của nhận vật. Độc thoại nội tâm là nhân vật tự 
 do nói lời của mình một cách trực tiếp, nguyên vẹn, thoát 
 khỏi mọi sự ràng buộc của lời gián tiếp của người kể 
 chuyện, không có chỉ dẫn, dẫn dắt chuyển ý của người kể 
 chuyện. Độc thoại nổi tâm là lời nói thầm kín , viết ra để 
 đọc chứ không nhằm nói ra thành tiếng như trong kịch. III. TÌM HIỂU CÁCH THỨC, QUY TRÌNH THỰC HIỆN NGHIÊN CỨU MỘT 
VẤN ĐỀ VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM
 1. ĐỌC NGỮ LIỆU THAM KHẢO
 e. Tìm hiểu nghiên cứu - Tìm hiểu nghiên cứu vấn đề gồm:
 vấn đề gồm: + Xác đinh đề tài, vấn đề cần nghiên cứu
 + Thu thập, đọc- xử lí tài liệu
 + Xác lập câu hỏi, giả thuyết nghiên cứu
 + Lập hồ sơ nghiên cứu III. TÌM HIỂU CÁCH THỨC, QUY TRÌNH THỰC HIỆN NGHIÊN CỨU MỘT 
 VẤN ĐỀ VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM
 2. QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU MỘT VẤN DỀ VĂN HỌC TRUNG ĐẠI
2.1.1.Tìm - Nhóm thể loại truyện, có thể chọn đề tài: “Những nét khác biệt về mặt thể loại 
hiểu 
nghiên giữa Lục Vân Tiên (Nguyễn Đình Chiểu) và Truyện Kiều (Nguyễn Du)
cứu vấn - Nhóm thể loại thơ, có thể chọn đề tài:
đề về tác 
phẩm: + Yếu tố dân gian trong một số bài thơ Nôm của Hồ Xuân Hương,
 + Thể hát nói trong sáng tác của Nguyễn Công Trứ.
 - Nhóm kịch, có thể chọn đề tài: “ Một số điểm khác biệt giữa tuồng pho và 
 tuồng đồ qua “Sơn Hậu” và “Nghêu, Sò, Ốc, Hến” III. TÌM HIỂU CÁCH THỨC, QUY TRÌNH THỰC HIỆN NGHIÊN CỨU MỘT 
 VẤN ĐỀ VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM
 2. QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU MỘT VẤN DỀ VĂN HỌC TRUNG ĐẠI
2.1.3. Tìm - Về tác giả, có thể chọn đề tài:
hiểu,nghiên Dấu ấn tiểu sử của Nguyễn Đình Chiểu trong truyện thơ “Lục Vân Tiên”
cứu vấn đề - Về bối cảnh văn hoá, phong cách thời đại, có thể chọn đề tài
về tác giả, Hào khí đời Trần trong “Hịch tướng sĩ” của Trần Quốc Tuấn và “Thuật 
thời đại, văn hoài” của Phạm Ngũ Lão.
hoá... III. TÌM HIỂU CÁCH THỨC, QUY TRÌNH THỰC HIỆN NGHIÊN CỨU MỘT 
VẤN ĐỀ VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM
2. QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU MỘT VẤN DỀ VĂN HỌC TRUNG ĐẠI
 2.2.Thu thập, đọc – xử lí tài liệu:
2.2.1. Thu thập tài liệu:
- Các tài liệu viết về tác phẩm, thể loại, tác giả, thờiddaji, bối cảnh văn hoá- xã hội,  
liên quan đến đề tài. Có thể ghi lại theo mẫu:
STT Tên tài liệu Tác giả, năm xuất Thông tin đáng lưu Thông tin khác 
 bản, đơn vị xuất ý liên quan đến đề (nếu có)
 bản tài
 1
 2 III. TÌM HIỂU CÁCH THỨC, QUY TRÌNH THỰC HIỆN NGHIÊN CỨU MỘT 
VẤN ĐỀ VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM
2. QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU MỘT VẤN DỀ VĂN HỌC TRUNG ĐẠI
2.4. Lập hồ sơ nghiên cứu:
a. Kế hoạch – đề cương nghiên cứu: III. TÌM HIỂU CÁCH THỨC, QUY TRÌNH THỰC HIỆN NGHIÊN CỨU MỘT 
VẤN ĐỀ VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM
2. QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU MỘT VẤN DỀ VĂN HỌC TRUNG ĐẠI
 Mẫu ghi chép tài liệu tìm hiểu vấn đề trong nhiều tác phẩm IV. LUYỆN 
 TẬP BÀI TẬP THỰC HÀNH 
1 Bài tập 1:
 (Trình bày sản phẩm của học sinh) BÀI TẬP THỰC HÀNH 
(Trình bày sản phẩm của học sinh) VIẾT BÁO CÁO VÀ THUYẾT TRÌNH 
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VỀ MỘT VẤN 
ĐỀ VĂN HỌC DÂN GIAN HÌNH THÀNH 
KIẾN THỨC Câu hỏi 2: Tóm tắt ý chính của bài viết. Từ đó, nêu nhận xét về bố cục 
của văn bản.
Trả lời:Tóm tắt:Phan Văn Trị sáng tác không nhiều nhưng có những đóng 
góp nổi bật bởi những bài thơ yêu nước, đặc biệt là những bài thơ bút chiến 
với Tôn Thọ Tường. Trong đó, nhiều bài có thể xem là mẫu mực của lối thơ 
xướng họa truyền thống, thể hiện không chỉ cái tài, cái trí mà còn cả cái 
tâm, cái đạo của ông.- Bố cục chia ra làm 3 phần: + Nhà thơ yêu nước+ Ba 
mạng sáng tác thơ của Phan Văn Trị+ Thơ bút chiến của Phan văn Trị Câu hỏi 5: Xác định phương pháp chủ yếu sử dụng để trình bày kết 
quả nghiên cứu ở mục 3 của bài viết.
Trả lời:- Phương pháp chủ yếu ở mục 3 là so sánh, đối chiếu hai văn bản 
tiêu biểu- Phân tích, so sánh : sự tương phản giữa hai hình tượng nhân vật.
Câu hỏi 6: Phương pháp phân tích- tổng hợp và phương pháp so sánh 
đã được sử dụng như thế nào trong bài báo cáo trên?
Trả lời:- Phương pháp phân tích được tác giả triển khai ở mục 10 của bài. 
Tổng kết lại vấn vấn đề đã được tác giả tổng hợp ở muc cuối cùng của bài 
báo cáo. II. CÁCH THỨC VIẾT BÁO CÁO NGHIÊN CỨU MỘT VẤN ĐỀ 
 VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM 1. Yêu cầu về nội dung và bố cục của một báo cáo nghiên cứu 
 + Trình bày được cơ sở + Đưa ra được những 
 Về thể lí luận và thực tiễn, lí lẽ và bằng chứng đa 
 phương pháp, nội dạng, thuyết phục để 
 thức dung kết quả nghiên làm sáng tỏ luận điểm.
 trình cứu cùng những kết 
 luận quan trọng một + Có sử dụng các 
 bày: cách hệ thống, với các phương tiện liên kết 
 phần, chương/mục rõ hợp lí để giúp người 
 ràng, lập luận chặt đọc nhận ra mạch lập 
 chẽ, diễn đạt mạch lạc. luận.
 + Trích dẫn, chú thích, 
 danh mục tài liệu tham 
 khảo đúng quy cách, 
 có thể có thêm phụ lục.
 47 2. Thực hành viết một báo cáo nghiên cứu theo quy trình 
 Bước 4. 
 Bước 1. Bước 2. Xem lại, 
 Bước 3. 
 Chuẩn Tìm ý chỉnh sửa 
 Viết bài 
 bị viết và lập và rút 
 báo cáo
 báo cáo dàn ý kinh 
 nghiệm. *Một số lưu ý ở các bước trong quy trình:
 Kết luận Dần nhập
 Ở bước 
 Tìm ý và 
 Kết quả lập dàn ý Phương pháp 
 nghiên cứu nghiên cứu
 Cơ sở lí 
 thuyết Đọc kĩ bài viết báo cáo của 
 mình và đối chiếu với bảng 
 kiểm để tự chỉnh sửa để bài 
 báo cáo thêm hoàn thiện.
 Ở bước 
 Xem lại, 
 sửa chữa 
Từ bài viết của mình, và rút kinh 
rút ra kinh nghiệm về nghiệm HS có thể trao đổi bài 
 viết báo cáo nghiên để trong bàn chấm và 
cứu về một vấn đề văn chữa cho nhau.
 học dân gian. Bảng kiểm kĩ năng viết báo cáo về một vấn đề văn học trung đại Việt Nam
 Nội dung kiểm tra Đạt Chưa 
 đạt
 Tài liệu Danh mục tài liệu tham khảo phù hợp, cẩn thiết với nội 
 tham khảo dung nghiên cứu
 Các nội dung nghiên cứu được sắp xếp theo trình tự hợp lí, 
Kĩ năng lập 
 được trình bày đúng quy cách.
 luận, diễn 
 Diễn đạt rõ ràng, gãy gọn, từ ngữ khách quan, trung tính, 
 đạt và thực 
 không có lỗi chính tả, lỗi ngữ pháp
 hiện quy 
 Trích dẫn đúng cách, sử dụng được các phương tiện phỉ 
 cách viết 
 ngôn ngữ, các cước chú để làm rõ nội dung trình bày
 báo cáo 
 Danh mục tài liệu tham khảo được lập đúng quy cách và 
nghiên cứu
 nhất quán theo một chuẩn